Σε όλη την υπόλοιπη ζωή του, θα ζει περιπλανώμενος από τη μία πόλη στην άλλη. Στη Γενεύη έρχεται σε επαφή με τους καλβινιστές και αρχικά συμπαθεί τη νέα πίστη. Θα διαπιστώσει όμως σύντομα πως και οι προτεστάντες δεν έχουν ενστερνιστεί το «αγαπάτε τους εχθρούς σας», αμέσως μόλις ασκήσει κριτική σε έναν ιερέα. Μετά τη δίκη του κατέφυγε στην Τουλούζη και το 1581 είχε γίνει ήδη γνωστός ως δάσκαλος της μνημονικής τέχνης, την οποία είχε αναπτύξει με μεγάλη επιτυχία και βρίσκεται στο Παρίσι να διδάσκει τον βασιλιά Ερρίκο Γ΄. Έχοντας αποκτήσει την εύνοια του μονάρχη, δημοσιεύει το έργο του «Η τέχνη της μνήμης», μια μελέτη της φύσης, της σκέψης και της κοινής τους προέλευσης. Η κοινή αρχή των πάντων είναι το Εν του Πλωτίνου. Η θείες ιδέες εμπεριέχονται στη φύση, ενώ η σκέψη μπορεί να συλλάβει μόνο τις σκιές που απεικονίζονται. Μέσω της μνημονικής τέχνης ο άνθρωπος οδηγείται στη σύλληψη των ορθών σκέψεων. Η τέχνη αυτή, που εκείνη την εποχή ήταν κλάδος της φιλοσοφίας, δεν αποσκοπούσε στη στείρα απομνημόνευση δεδομένων, αλλά στην επαφή του χρήστη με τη φύση και το σύμπαν, που θα του πρόσφερε την αληθινή σοφία. Μαθαίνοντας τις ιδιότητες του σύμπαντος και τις δυνάμεις που κρύβει, αποκτά κανείς τη δυνατότητα να τις χρησιμοποιήσει προς όφελος της ανθρωπότητας. Μία επιδίωξη που φέρνει τον άνθρωπο μπροστά στην ευθύνη του να διαχειριστεί ο ίδιος ό,τι υπάρχει διαθέσιμο στον κόσμο και να επιτύχει την πρόοδο και την ευτυχία του, αντί να περιμένει το εξ ουρανού θαύμα.
Το 1583 δίνει διαλέξεις στην Οξφόρδη και επιδιώκει να κερδίσει μια έδρα στο πανεπιστήμιο. Η κοσμοθεωρία του όμως είναι προκλητική και επιφέρει το μένος των διανοουμένων και της Εκκλησίας. Στο έργο που εκδίδει εκεί, «Ο Δείπνος της Τετάρτης της Σαρακοστής» (1584) υποστηρίζει την αρχαία ηλιοκεντρική αντίληψη του κόσμου, όπως είχε διατυπωθεί από τους πυθαγορείους και τον Αρίσταρχο τον Σάμιο. Πρόσφατα ο Κοπέρνικος είχε επαναφέρει τη θεωρία αυτή και ο Bruno δεν δίσταζε να την προβάλει δημοσίως, αν και εξακολουθούσε να είναι αντιδημοφιλής και επικίνδυνη. Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, τολμά να μιλήσει για πολλούς ήλιους σε ένα άπειρο σύμπαν, ο καθένας εκ των οποίων έχει το δικό του πλανητικό σύστημα και για τη γη περιστρεφόμενη γύρω από έναν νοητό άξονα. Οι αστρονομικές πληροφορίες της Βίβλου εκτίθενται ως ανακριβείς και ο Bruno προτείνει να μη λαμβάνονται σοβαρά υπ’όψιν, αλλά η μελέτη της να περιορίζεται στα ηθικά διδάγματα.
Την ίδια χρονιά δημοσιεύει μια σειρά από διαλόγους στο «Για την Αιτία, την Αρχή και το Εν», μια αναφορά στην προσωκρατική, φυσική φιλοσοφία, με έμφαση στην ενότητα όλων των ουσιών και την αρμονία των αντιθέσεων. Αντιπαρατίθεται στη σκέψη του Αριστοτέλη και των σχολαστικών και εγκωμιάζει την αξία της ύλης, την οποία θεωρεί ως οντολογικό θεμέλιο του κόσμου.
Στο «Τέχνασμα του Πήγασου» αρνείται την απόλυτη ατομικότητα της ψυχής και εξετάζει την σχέση της με το Σύμπαν. Ο Bruno ισχυρίζεται πως ολόκληρη η ιστορία του κόσμου παριστάνεται στο ουράνιο σύστημα με σύμβολα, τα οποία είναι ίδια και στο φυτικό και στο ζωικό βασίλειο. Ο αποσυμβολισμός τους αποκαλύπτει όλη τη γνώση που χρειάζεται ο άνθρωπος, γνώση που ξετυλίγεται μπροστά του σαν θεατρικό έργο. Εκδίδει ένα ακόμη έργο, το «Για το ηρωικό πάθος», στο οποίο αναπτύσσει τη θεωρία του για την ανθρώπινη ψυχή: Ο άνθρωπος οφείλει να κατακτήσει την αρετή για να εκπληρωθεί η αποστολή της ψυχής του, που είναι η αθανασία, δηλαδή, η ένωση με το άπειρο.
Στις θρησκευτικές του αντιλήψεις συντίθενται αρμονικά οι ισχυρισμοί των αρχαίων υλοζωιστών, του Παρμενίδη, του Ηράκλειτου και του Δημόκριτου με τις αναβιώσεις του ερμητισμού και του νεοπλατωνισμού της εποχής του: Αυτό που ονομάζουμε Θεό δεν είναι παρά η ουσία εκείνη που ενώνει όλα τα φαινόμενα που παρατηρούμε από το απέραντο Σύμπαν μέχρι τον μικρόκοσμο του κάθε πλάσματος. Σε πρακτικό επίπεδο οραματίζεται μια ειρηνική συνύπαρξη όλων των θρησκειών, μια παγκόσμια κοινότητα που θα αγαπά τον διάλογο και θα επιδιώκει την κατανόηση.
Επιστρέφει στο Παρίσι και εκδίδει τα 120 άρθρα εναντίον των φυσικών του Αριστοτέλη προκαλώντας για άλλη μια φορά το κοινό. Καταφεύγει στη Γερμανία, ύστερα στην Πράγα, όπου θα αφοριστεί από τους Λουθηρανούς και θα εγκατασταθεί για κάποιο διάστημα στη Φρανκφούρτη. Εκεί θα γνωρίσει τον άνθρωπο που θα τον οδηγήσει στον θάνατο.
Ο Giovanni Mocenigo, ζητά από τον Bruno να εγκατασταθεί στο σπίτι του στη Βενετία και να του διδάξει την μνημοτεχνική του. Παραδόξως, ο Bruno θεώρησε πως το αρνητικό κλίμα στην Ιταλία θα είχε πλέον αντιστραφεί (ίσως λόγω της ανόδου στον παπικό θρόνο του Κλήμη Η΄, που ήταν πιο ανεκτικός στις νέες αντιλήψεις) και δέχτηκε την πρόταση. Η προσπάθειά του να πάρει την έδρα των μαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Πάδοβα απέτυχε. Ένα χρόνο αργότερα η θέση προσφέρθηκε στον Γαλιλαίο. Έτσι εγκαθίσταται στη Βενετία και αναλαμβάνει τον μαθητή του. Δύο μήνες αργότερα, ο Mocenigo απογοητευμένος από την πρόοδο των σπουδών του, κατηγορεί τον δάσκαλο πως δεν του αποκαλύπτει όλα τα μυστικά της τέχνης του και τον απειλεί να τον καταδώσει ως αιρετικό. Και όταν μαθαίνει πως ο Bruno πρόκειται να επιστρέψει στη Φρανκφούρτη για να εκδώσει ένα βιβλίο του, πραγματοποιεί την απειλή του, τον Μάιο του 1592. Τα επτά χρόνια κάθειρξης και βασανιστηρίων δεν τον πτόησαν και έμεινε σταθερός στις απόψεις του μέχρι τον Ιανουάριο του 1600 που εκτελέστηκε στην πυρά. Όταν του ζητούσαν να αποκηρύξει τις αντιλήψεις του, απαντούσε πως δεν καταλάβαινε σε τι είχε προσβάλει την Εκκλησία. Οι στάχτες του σκορπίστηκαν στον Τίβερη και τα έργα του συμπεριλήφθηκαν όλα στο Index Librorum Prohibitorum (κατάλογος απαγορευμένων βιβλίων).
Ο Giordano Bruno, δομινικανός μοναχός και ιερέας, μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος, έμεινε στην αφάνεια έως τις αρχές του 18ου αιώνα, όταν οι Άγγλοι θεϊστές προσπάθησαν ανεπιτυχώς να διαδώσουν το έργο του. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Bruno επανέρχεται στο προσκήνιο από το ενδιαφέρον που απέκτησαν Ιταλοί στοχαστές για το θάρρος που επέδειξε υποστηρίζοντας τις απόψεις του. Έγινε σύμβολο του ελεύθερα σκεπτόμενου ανθρώπου και του μάρτυρα της επιστήμης. Ακόμα και σήμερα όμως, ο πιο διαλλακτικός και διπλωμάτης Γαλιλαίος, τον σκεπάζει με τη σκιά του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Εδώ υποστηρίζουμε τα ελληνικά γράμματα. Σεβόμαστε τον κώδικα επικοινωνίας του διαδικτύου και δεν "φωνάζουμε" χρησιμοποιώντας κεφαλαία. Είμαστε ευγενικοί και κουβεντιάζουμε πολιτισμένα.