Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2013

Νοστιμιές του χειμώνα - Μελόπιτα και αρωματισμένο κρασί


Οι δύο συνταγές που ακολουθούν είναι εμπνευσμένες από την αρχαία ελληνική διατροφή, είναι πεντανόστιμες, υγιεινές, εύκολες και οικονομικές. Μία εναλλακτική πρόταση για τα χειμωνιάτικα, ανέμελα βράδια.

Μελόπιτα

ΥΛΙΚΑ: 200 γρ. αλεύρι (ή φαρίνα), 50 γρ. ανάλατα αμύγδαλα, 50 γρ. καρύδια, 50 γρ. σουσάμι, 150 γρ. θυμαρίσιο μέλι,  3 αυγά. (Μπορείτε, αν θέλετε να προσθέσετε μία δόση βανίλιας ή ένα κουταλάκι κανέλα ή κοπανισμένα γαρύφαλλα)
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Κοπανίζουμε τους ξηρούς καρπούς και προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180 βαθμούς.
Χτυπάμε καλά τα αυγά με το μέλι και προσθέτουμε το αλεύρι και τους ξηρούς καρπούς (κρατάμε λίγο σουσάμι για το πασπάλισμα) ανακατεύοντας διαρκώς το μείγμα.  
Λαδώνουμε με ελαιόλαδο ένα ταψί ή μία μακρόστενη φόρμα και πασπαλίζουμε τον πάτο και τα πλαϊνά με σουσάμι.
Ρίχνουμε τη ζύμη, την απλώνουμε ομοιόμορφα και την ψήνουμε για μισή ώρα περίπου (ανάλογα με τον φούρνο, ο χρόνος ψησίματος  μπορεί να διαφέρει).
Βγάζουμε την πίτα από τον φούρνο και τη σκεπάζουμε με ένα καθαρό ύφασμα μέχρι να κρυώσει.

Κρασί με αρωματικά βότανα

ΥΛΙΚΑ: 750 ml Γλυκό, κόκκινο κρασί, 20 σταφίδες, 1 κουτ. γλυκού δεντρολίβανο, 2 κουτ. γλυκού χαμομήλι, 2,5 κουτ. γλυκού μέλι θυμαρίσιο. (Μπορείτε κι εδώ να προσθέσετε ένα ξυλάκι κανέλας ή 3-4 γαρύφαλλα)
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Ανακατεύουμε όλα τα υλικά σε ένα μπουκάλι 1,5 λίτρου. Το ανακινούμε 10 φορές, για 1 λεπτό τη φορά.
Το αφήνουμε 48 ώρες σε σκιερό μέρος, αν και είναι εξίσου καλό και την ίδια μέρα. Το σουρώνουμε και το μεταφέρουμε σε γυάλινο μπουκάλι, όπου μπορεί να διατηρηθεί για 2,5 χρόνια.

Συνοδέψτε την πίτα και το ποτό με ένα πιάτο φρέσκα, χειμωνιάτικα φρούτα.

Δείτε μία όμορφη ταινία, διαβάστε ένα βιβλίο, παίξτε παιχνίδια με τα παιδιά σας ή τους φίλους σας, αφεθείτε στις νότες της αγαπημένης σας μουσικής και ...

Καλή ξεκούραση και χαρούμενες γιορτές!

Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2013

Το τσίρκο των απελπισμένων βουλευτών

Από τότε που ήμουν παιδί, η επίσκεψη στον ζωολογικό κήπο και κυρίως στο τσίρκο, ήταν ένας απίστευτος εφιάλτης!
Εκείνα τα ζώα που έπρεπε να ζουν σε κλουβιά, να παριστάνουν τους ανθρώπους φορώντας καπέλα και στολές χορού με τούλια. Που έπρεπε να κάνουν κάθε λογής αφύσικα για το είδος τους  «χαριτωμένα» παιχνιδάκια, με έκαναν να κλαίω με λυγμούς. Γιατί, αν και δεν γνώριζα τότε τι είδους μαρτύρια υφίστανται τα άτυχα ζωντανά για να μάθουν όλες αυτές τις ανθρώπινες ηλιθιότητες, ένιωθα βαθιά στην ψυχή μου τη δυστυχία τους.
Το ίδιο συναίσθημα ένιωσα παρακολουθώντας τον τελευταίο καιρό τη Βουλή. Το πιο θλιβερό τσίρκο, με βουλευτές εκπαιδευμένους να πουν και να κάνουν ό, τι χρειαστεί για να σώσουν την πολιτική τους ζωή.
Δεν πιστεύω, όπως οι περισσότεροι, πως είναι αναγκαστικά κακοπροαίρετοι και σατανικοί. Υπάρχουν και τέτοιοι, ασφαλώς, αλλά οι περισσότεροι είναι άβουλα πλάσματα, μαθημένα να ζουν στο κλουβί και να χορεύουν πότε-πότε προς τέρψιν των θεατών. Δεν γνωρίζουν πια πώς να είναι ελεύθεροι, έχουν χάσει την επαφή με την αληθινή φύση του πολιτικού ανθρώπου και ζουν μόνο για τη στιγμή που θα γεμίσει η ταΐστρα τους. Και αν συμβεί κάποτε να ελευθερωθούν, η επιβίωση στον πραγματικό κόσμο φαντάζει ακόμα πιο τρομακτική. Αυτός είναι και ο λόγος που υφίστανται οποιονδήποτε εξευτελισμό, αρκεί να μείνουν στο κλουβί τους.
Ωστόσο, αν και στο τσίρκο κλαίω για τα σκλαβωμένα ζώα, όταν βλέπω τη Βουλή κλαίω για τον εκπαιδευτή. Ένας παρανοϊκός εκπαιδευτής που είναι ταυτόχρονα και ο θεατής. Που νιώθει ως θεατής, αλλά δεν αντιλαμβάνεται ή δεν παραδέχεται πως είναι και εκπαιδευτής.
Ο βουλευτής, για να διατηρήσει την εικονική ασφάλεια που του παρέχει το έδρανο, θα πει και θα κάνει εκείνο που ξέρει πως εμείς θα χειροκροτήσουμε. Και αν κάποια ανάγκη τον υποχρεώσει να κάνει το αντίθετο, θα το παρουσιάσει έτσι, ώστε να νομίζουμε πως είναι αυτό που θέλαμε εξ αρχής. Τον έχουμε εκπαιδεύσει να το κάνει καλά. Σιωπηλά, του έχουμε απαγορεύσει να μιλάει ανοιχτά για δυσάρεστα πράγματα. Με το μαστίγιο του «μαυρίσματος» (ή και του λιντσαρίσματος) και το καρότο της ψήφου μας, απαιτούμε από αυτόν να παρουσιάζεται πάντα ως άγγελος χαράς κι ελπίδας. Ακόμα και αν βλέπει τη λάβα να ρέει καυτή, απαγορεύεται να μας πει πως το ηφαίστειο έχει εκραγεί. Διότι, όταν επέλθει η καταστροφή και το χωριό μας γίνει κάρβουνο, όσοι επιζήσουμε θέλουμε να’χουμε κάποιον να σταυρώσουμε. Να πούμε «δεν έφταιγα εγώ, αυτός έφταιγε που δεν το σταμάτησε». Όχι που δεν με ειδοποίησε. Που δεν το σταμάτησε. Αυτός, όχι εμείς.

Δημοκρατία ,όμως, χωρίς Δήμο δεν υπάρχει. Αν δεν «κρατεί» ο Δήμος, που είμαστε όλοι εμείς, τότε ποιος; Αυτός που εκπαιδεύσαμε να κάνει μαϊμουδιές για να διασκεδάζουμε και να προσφέρουμε εύκολα άλλοθι στον εαυτό μας; Αυτός που δεν τολμά να μας δυσαρεστήσει γιατί θα τον αφήσουμε νηστικό και θα τον μαυρίσουμε στις βουρδουλιές;
Αθώοι λοιπόν οι πολιτευτές μας;
Όχι βέβαια! Γιατί σε αντίθεση με το ζώο του τσίρκου που δεν μπορεί ούτε να πάψει να υπακούει ούτε να φύγει, ο βουλευτής μπορεί, αν το θελήσει. Αλλά δεν θέλει. Υποφέρει, αλλά αν επιχειρήσει να απεγκλωβιστεί, φοβάται πως θα υποφέρει περισσότερο. Και προτιμά να υποφέρει με τον τρόπο που έχει συνηθίσει παρά να αντιμετωπίσει άγνωστους φόβους. Είναι επιλογή του. Βέβαια, θα μου πείτε, κάποιοι σηκώνουν κεφάλι και εκφράζουν τη γνώμη τους με θάρρος και διαγράφονται κ.τ.λ. Μα και αυτοί το κάνουν για να γλείψουν τα χέρια του αφέντη. Τι θέλει σήμερα ο «κυρίαρχος λαός;». Λαχανοντολμάδες; Θα πάνε στο μαγειρείο που σερβίρει λαχανοντολμάδες. Και αν περάσουν τα χρόνια και η μπογιά τους, τότε θα κάνουν την ηρωική τους έξοδο, σαν την γέρικη μαϊμού, που προτιμά να πεθάνει παρά να χορέψει άλλη μία ρούμπα. Άλλωστε, έχει αποθηκεύσει αρκετές μπανάνες για να ζήσει μακριά από τον αφέντη τα λίγα χρόνια που της απομένουν.
Τέτοιο τσίρκο φτιάξαμε κι έτσι εκπαιδεύσαμε τον θίασο που υποτίθεται πως πρέπει να αποφασίζει για τη ζωή μας με σύνεση και γενναιότητα. Τους μισούμε και μας σιχαίνονται. Τους δοξάζουμε και μας χαϊδεύουν. Τους χαρίζουμε ψεύτικους επαίνους και μας εξαπατούν. Διασκεδάζουμε όλοι μαζί στο τσίρκο της απάτης και όλοι μαζί προετοιμάζουμε τη μεγαλειώδη αυτοκτονία μας.
Βέβαια, είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ανθρώπου και κάθε λαού να αυτοκτονήσει, αν το επιθυμεί. Είναι όμως υπέρτατη ανοησία να κατηγορεί το όπλο με το οποίο αυτοπυροβολήθηκε!

Αντλώ ευτυχία από τα ζώα που ζουν ελεύθερα, ακόμα και αν αυτό είναι πιο επικίνδυνο για εκείνα ή για μένα. Δεν θέλω να μοιάζουν με ανθρώπους. Θέλω να μοιάζουν με αυτό που είναι. Πιθανολογώ πως παρόμοια ευτυχία θα αντλούσα από μία Βουλή με ελεύθερους βουλευτές, που θα προτιμούσαν να ζήσουν πολιτικά μία μόνο μέρα με αξιοπρέπεια, παρά σαράντα χρόνια να κάνουν τον καρνάβαλο για να μας διασκεδάζουν. Ποιος είναι όμως αποφασισμένος να ψηφίσει ως εκπρόσωπό του έναν άνθρωπο που θα του λέει την αλήθεια κατάμουτρα; Ποιος εκπαιδευτής θα πήγαινε να κάνει παλληκαριές σε ένα λιοντάρι που έχει μεγαλώσει στο φυσικό του περιβάλλον;
Δεν ξέρω αν ποτέ κατορθώσουμε να αλλάξουμε αυτή τη σιχαμερή συνήθεια, αλλά ως τότε, όταν υποφέρουμε από τις αποφάσεις που παίρνουν οι βουλευτές που επιλέξαμε, πιο πολύ θυμώνω με εμάς και λιγότερο με αυτούς.
Στο τσίρκο πάλι, όταν ένας εκπαιδευτής δέχεται επίθεση από το σκλαβωμένο λιοντάρι, είμαι πάντα με το λιοντάρι!

Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2013

Σπουδαίοι Επιστήμονες στον κόσμο των πνευμάτων

Ο 19ος αιώνας είναι η εποχή που ο ορθολογισμός της επιστήμης κήρυξε με πάθος τον πόλεμο, όχι μόνο στην επίσημη Εκκλησία, αλλά σε κάθε μεταφυσική αναζήτηση. Οι μεταφυσικές αντιλήψεις θεωρούνται επικίνδυνες προκαταλήψεις και η ενασχόληση με αυτές χλευάζεται από τον σύγχρονο, μορφωμένο άνθρωπο. Η επιστήμη είναι η νέα θρησκεία που αγωνίζεται να ξεριζώσει την πίστη σε οτιδήποτε δεν αντέχει στις ερευνητικές της μεθόδους και να κυριαρχήσει στον κόσμο του ανθρώπινου πνεύματος.
Η γοητεία, όμως, του αόρατου κόσμου, δεν ήταν εύκολος αντίπαλος!
Αυτή την εποχή που η επιστήμη κάνει εντυπωσιακά άλματα και ο ορθολογισμός λατρεύεται σαν θεός, κάποιοι ευυπόληπτοι επιστήμονες, ευφυείς άνθρωποι με πολλές διακρίσεις και σπουδαία επιτεύγματα, δεν μπορούν να αντισταθούν στο κάλεσμα των φαντασμάτων και δεν διστάζουν να εξερευνήσουν και αυτόν τον χώρο. Η υλιστική αντιμετώπιση της ανθρώπινης ύπαρξης δεν τους ικανοποιεί, και παράλληλα με τον κόσμο της επιστήμης, Βρετανοί επιστήμονες ερευνούν με ενθουσιασμό και τον κόσμο των πνευμάτων. Κάποιοι από αυτούς πείθονται και συμμετέχουν σε λέσχες και οργανισμούς που υποστηρίζουν τον πνευματισμό, παραμένουν όμως κορυφαίοι στην επιστήμη τους.

Ο αφανής πρωτομάστορας της εξελικτικής θεωρίας 
Alfred Russel Wallace (1823-1913).
Η θεωρία της εξέλιξης των ειδών μας φέρνει αυτόματα στον νου τον Darwin ή Δαρβίνο. Αυτό που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν είναι πως παράλληλα με τον Δαρβίνο, τις ίδιες έρευνες έκανε και ο Wallace, ο οποίος οδηγήθηκε στα ίδια συμπεράσματα.
Προερχόμενος από φτωχή οικογένεια, ο Wallace αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο στα 13 του και να εργαστεί ως τοπογράφος. Δώδεκα χρόνια αργότερα θα κατορθώσει να ταξιδέψει στον Αμαζόνιο και στη Μαλαισία προκειμένου να μελετήσει την πανίδα και να ερευνήσει την προέλευσή των διαφόρων ειδών. Η μελέτη αυτή τον οδήγησε στον εντοπισμό του φαινομένου που είναι γνωστό ως Wallace Effect, σύμφωνα με το οποίο δύο πληθυσμοί του ίδιου είδους που κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους, διαφοροποιούνται πέραν ενός ορισμένου σημείου, αποκτούν υβριδικούς απογόνους, που είναι λιγότερο προσαρμοστικοί στο περιβάλλον απ’ό,τι οι γονείς τους. Στην περίπτωση αυτή, η φυσική επιλογή προσπαθεί να εμποδίσει την παραγωγή τέτοιων υβριδικών οργανισμών, απομονώνοντας αναπαραγωγικά τους δύο πληθυσμούς. Η θεωρία αυτή εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο έρευνας στην εξελικτική βιολογία και αρκετά ευρήματα την επιβεβαιώνουν.
Μεγάλη ήταν η προσφορά του στον τομέα της βιογεωγραφίας με τα βιβλία του «Η γεωγραφική κατανομή των ζώων» και «Η ζωή του νησιού», τα οποία παρουσιάζουν εξαιρετική ταξινόμηση των ζώων. Επίσης, ήταν ο πρώτος που ανέδειξε τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής, ειδικά στις τροπικές περιοχές, όπου τα δάση είχαν ήδη αρχίσει να καταστρέφονται.
Ο Wallace συγκέντρωσε τις παρατηρήσεις του από τα ταξίδια αυτά και κατέληξε σε μία θεωρία φυσικής επιλογής, η οποία ήταν επηρεασμένη από τη θεωρία του Thomas Malthus* για την τάση των ειδών να καταστρέφονται, όταν ο πληθυσμός τους αυξηθεί υπερβολικά. Ο Wallace έστειλε την εργασία του στον Δαρβίνο (με τον οποίο διατηρούσε αλληλογραφία) το 1858. Ο Δαρβίνος εξεπλάγη διαβάζοντας  όλα τα συμπεράσματα στα οποία και ο ίδιος είχε καταλήξει μετά από σκληρή εργασία 20 ετών, συγκεντρωμένα και διατυπωμένα με σαφήνεια στο έργο κάποιου άλλου. Ο Wallace δεν είχε καμία αντίρρηση να δημοσιεύσει πρώτος ο Δαρβίνος τη θεωρία, όχι μόνο επειδή είχε εργαστεί περισσότερα χρόνια πάνω στο θέμα, αλλά επειδή τον θεωρούσε καταλληλότερο να εκπονήσει κάτι τόσο σπουδαίο όσο η «Καταγωγή των Ειδών». Μάλιστα, πρώτος ο Wallace χρησιμοποίησε σε ένα από τα έργα του τον όρο «δαρβινισμός».
Αν και οι σχέσεις των δύο ανδρών παρέμειναν άριστες ως το τέλος της ζωής τους, ανέκυψαν κάποιες σοβαρές διαφωνίες μεταξύ τους. Ο Wallace πίστευε πως ο άνθρωπος είχε εξελιχθεί περισσότερο απ’ όσο θα επέτρεπε ο εξελικτικός μηχανισμός που παρατηρούσε στη φύση, ειδικά όσον αφορά τις διανοητικές του ικανότητες. Κατά τη γνώμη του, η φυσική επιλογή δεν μπορούσε να εξηγήσει κάποιες ανθρώπινες ιδιότητες, όπως για παράδειγμα το μουσικό ταλέντο ή το χιούμορ. Η σκέψη αυτή τον οδήγησε στο συμπέρασμα πως πίσω από την εξέλιξη του ανθρώπου υπήρχε ένας ευφυής σχεδιασμός. Ο Wallace είχε αποδεχτεί την ύπαρξη ενός «αόρατου πνευματικού σύμπαντος», σκοπός της ύπαρξης του οποίου ήταν η εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος.
Δεν είναι, λοιπόν, παράξενο που ο Wallace ήθελε να εξερευνήσει και αυτόν τον χώρο επίσης. Από το 1865 ασχολήθηκε με τον πνευματισμό, αποδεχόμενος κάποιες εμπειρίες ως γνήσιες εκφάνσεις μερών του φυσικού κόσμου που ακόμα δεν έχουμε ανακαλύψει.
Εκτός αυτού, ο Wallace χρησιμοποιούσε τον υπνωτισμό και ήταν υπέρμαχος της φρενολογίας, σύμφωνα με την οποία κάθε λειτουργία του ανθρώπινου σώματος αντιστοιχεί σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του ανθρώπινου εγκεφάλου, όπου έχουν την έδρα τους οι σκέψεις και κάθε στοιχείο του χαρακτήρα. Η θεωρία αυτή, με έδρα το Εδιμβούργο υπήρξε ως τα μέσα του 19ου αιώνα ιδιαίτερα δημοφιλής, απορρίφθηκε από την επιστημονική κοινότητα ως ψευδοεπιστήμη, πρόσφερε, όμως, μία βάση για την ανάπτυξη της νευροψυχολογίας.
Υποστηρικτής της φυσικής ισορροπίας, ο Wallace υποστήριξε τον αγώνα εναντίον του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Οι ακτιβιστές της κίνησης αυτής υπεραμύνονταν του δικαιώματος του ανθρώπου να αποφασίζει για το σώμα του, αλλά πίστευαν επίσης πως η διατάραξη του πληθυσμού των μικροοργανισμών θα είχε, μακροπρόθεσμα, καταστροφικές συνέπειες για την ισορροπία του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και για την επιβίωση όλων των ζωντανών πλασμάτων.
Για την προσφορά του στην επιστήμη, ο Wallace τιμήθηκε από εταιρίες και οργανισμούς στους οποίους υπήρξε μέλος: Royal Society's Royal Medal (1868), Darwin Medal (1890) and Copley Medal (1908), Gold Medal of the Société de Géographie (1870), Royal Geographical Society's Founder's Medal (1892), Gold Medal of the Linnean Society (now called the Linnean Medal) (1892), Linnean Society's gold Darwin-Wallace Medal (1908), Order of Merit (1908).
Η ενασχόλησή του, όμως, σε τομείς αμφιλεγόμενους και αντιδημοφιλείς στον επιστημονικό κόσμο αμαύρωσε τη φήμη του και μετά τον θάνατό του, σε ηλικία 90 ετών, όλοι τον ξέχασαν.

William Crookes (1832-1919), o εφευρέτης του ραδιόμετρου και του πλάσματος.
Γεννήθηκε στο Λονδίνο και ήταν ο μεγαλύτερος από τα 16 παιδιά της οικογένειάς του. Σπούδασε χημεία και φυσική και υπήρξε αφοσιωμένος ερευνητής σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Το 1861 ανακαλύπτει ένα άγνωστο έως τότε χημικό στοιχείο, το οποίο ονόμασε θάλλιο**, εξαιτίας του πράσινου χρώματος που εξέπεμπε στον φασματογράφο. Το 1879 εντόπισε μία νέα κατάσταση της ύλης, την οποία ο ίδιος ονόμασε «ακτινοβολούσα κατάσταση» και αργότερα ονομάστηκε πλάσμα. Τις έρευνές του για την υποατομική φύση των καθοδικών ακτίνων, συνέχισε ο Sir J. J. Thomson, στον οποίο θα αναφερθούμε αργότερα. Ήταν επίσης ο εφευρέτης της ηλεκτρονικής λυχνίας, ο πρώτος που ταυτοποίησε το στοιχείο ήλιο, ενώ το 1903 κατόρθωσε να απομονώσει το ουράνιο και να επινοήσει πρωτοπόρες μεθόδους που έδωσαν τεράστια ώθηση στην έρευνα των ραδιενεργών στοιχείων. Ήταν επίσης ο εφευρέτης του ραδιόμετρου.
Ο δραστήριος και ευφυής αυτός καθηγητής, εξερεύνησε με το ίδιο πάθος και τον κόσμο των φαντασμάτων. Συμμετείχε σε συγκεντρώσεις που οργάνωναν διάσημα μέντιουμ της εποχής και δήλωνε μάρτυρας περιστατικών στα οποία παρατηρήθηκε υπερφυσική δραστηριότητα: τηλεκινητικά φαινόμενα, εμφάνιση πνευμάτων, αυτόματη γραφή κ. ά. Ένα από τα μέντιουμ τα οποία ο Crookes θεωρούσε γνήσια, η Anna Eva Fay, ομολόγησε το 1876 πως τα φαινόμενα που παρουσίαζε στις συγκεντρώσεις της ήταν αποτέλεσμα χρήσης ειδικών τεχνικών, τις οποίες και αποκάλυψε. Ο Cookes, όμως, δεν πείστηκε ούτε τότε ούτε το 1913, όταν η ίδια καμάρωνε πως είχε εξαπατήσει πολύ αξιόλογους επιστήμονες. Οι φίλοι του υποστήριζαν πως η αιτία της εξαπάτησής του ήταν η αδύναμη όρασή του.
Ο Cookes υπήρξε μέλος και πρόεδρος της Εταιρίας Παραφυσικών Ερευνών το 1890, ενώ την ίδια χρονιά μυήθηκε στο Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής***. Υπήρξε επίσης μέλος της Θεοσοφικής Εταιρίας και της Λέσχης Φαντασμάτων, της οποίας ήταν και πρόεδρος από το 1907 ως το 1912. Η δραστηριότητά του αυτή παραλίγο να του στοιχίσει τη θέση του στη Βασιλική Εταιρία του Λονδίνου κι έτσι αναγκάστηκε να γίνει πιο διακριτικός στα ζητήματα αυτά. Από τα γραπτά του, όμως, προκύπτει πως παρέμεινε πιστός στον πνευματισμό ως το τέλος της ζωής του.

Lord Raleigh (John William Strutt) (1842-1919), αυτός που εξήγησε το μπλε του ουρανού.
Τιμήθηκε το 1904 με το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψη του στοιχείου Αργό, το δεύτερο ευγενές αέριο που ανακαλύφθηκε (μετά το ήλιο). Είναι όμως γνωστός και για τη «Σκέδαση Raleigh», το φαινόμενο της μοριακής σκέδασης, στο οποίο οφείλεται το μπλε χρώμα του ουρανού. Δική του προσφορά και τα «κύματα Raleigh», που έχουν σημαντικές εφαρμογές στη σεισμολογία.
Γεννήθηκε στο Essex και σπούδασε μαθηματικά στο πανεπιστήμιο του Cambridge το 1861. Μέλος του Trinity College και δεύτερος διευθυντής του εργαστηρίου Cavendish μετά τον Maxwell. Υπήρξε πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρίας (1905-1908) της οποίας ήταν μέλος από το 1873. Ο γιος του, John Strutt, αξιόλογος φυσικός και αυτός, απέδειξε την ύπαρξη του όζοντος στην ατμόσφαιρα.
Ο Raleigh ήταν βαθιά θρησκευόμενος και ήλπιζε να συνδυάσει τις πνευματικές του ανησυχίες με την επιστημονική του δραστηριότητα. Επηρεασμένος από τον Crooks, ενδιαφέρθηκε για τις πνευματιστικές συγκεντρώσεις, αν και ποτέ δεν μίλησε ανοιχτά για αυτή του τη δραστηριότητα. Ήταν μέλος της Εταιρίας Παραφυσικών Ερευνών και πίστευε πως η υλιστική αντιμετώπιση της φύσης είναι ο ένας μόνο τρόπος. Ο ίδιος γράφει σε μία επιστολή το 1910:  « ... αναζητώ μία δύναμη πέρα από αυτά που βλέπουμε και μία ζωή στην οποία θα μπορούμε τουλάχιστον να ελπίζουμε ότι θα λάβουμε μέρος. Επιπλέον νομίζω πως ο Χριστός, όπως και άλλοι πνευματικώς χαρισματικοί άνθρωποι, βλέπουν πιο μπροστά και πιο αληθινά απ’όσο εγώ και ελπίζω να τους ακολουθήσω όσο μπορώ».

Joseph James Thomson (1856-1940), εντόπισε τα ηλεκτρόνια και ανέτρεψε τα δεδομένα.
Ο μαθηματικός και φυσικός από το Μάντζεστερ που ανέτρεψε την επικρατούσα άποψη περί αδιαιρετότητας των ατόμων. Ο Thomson ανακάλυψε το 1897 αρνητικά φορτισμένα σωματίδια, συστατικά στοιχεία του ατόμου, τα οποία ονόμασε κύτταρα (αργότερα ονομάστηκαν ηλεκτρόνια). Το 1906 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Φυσικής για τη συμβολή του στην έρευνα της ηλεκτροαγωγιμότητας των αερίων.
Απόφοιτος και αυτός του Trinity College του Cambridge, με μάστερ στα μαθηματικά, έγινε καθηγητής Φυσικής το 1884 και απέκτησε μεγάλη φήμη: επτά στους δέκα μαθητές του πήραν το Νόμπελ Φυσικής, ενώ ο γιος του (George Thomson) τιμήθηκε με το ίδιο βραβείο το 1937 για την απόδειξη των κυματοειδών ιδιοτήτων των ηλεκτρονίων.
Ο J.J Thomson εντόπισε ισότοπα σε μη ραδιενεργά στοιχεία και εφηύρε τον φασματογράφο μάζας. Υπήρξε μέλος της Βασιλικής Εταιρίας από το 1884 και πρόεδρός της στο διάστημα 1914-1920.
Επηρεασμένος από τον δάσκαλό του, Lord Raleigh, απέκτησε ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες των medium και ειδικά για το φαινόμενο της τηλεπάθειας. Τέτοιου είδους φαινόμενα πίστευε πως πρέπει να αποτελούν αντικείμενο έρευνας της επιστήμης, αφού κανείς δεν μπορούσε να αποκλείσει την πιθανότητα να υπάρχουν φυσικές δυνάμεις που είναι ακόμα άγνωστες στον άνθρωπο. Προσευχόταν και διάβαζε τη Βίβλο καθημερινά.

Sir Oliver Lodge (1851-1940), ο εφευρέτης πίσω από τον Marconi.
Το 1895, ο Marconi παρουσιάζει μία εφαρμογή μετάδοσης μηνυμάτων μέσω ασύρματης τηλεγραφίας, εφαρμογή που είχε αγοράσει από τον σύμβουλό του, Oliver Lodge. Το 1912 θα αγοράσει και άλλες εφευρέσεις του.
Ο Lodge θα κρατήσει για τον εαυτό του την πατέντα μίας μορφής ανάφλεξης με σπινθήρα στον κινητήρα εσωτερικής καύσης, την οποία αξιοποίησαν αργότερα οι γιοι του ιδρύοντας μία εταιρία κατασκευής αναφλεκτήρων (μπουζί) για αυτοκίνητα και αεροπλάνα. Η εταιρία που ξεκίνησε ως Lodge Bros λειτουργεί ως σήμερα (Lodge Cottrell L.t.d).
Όπως πολλοί σύγχρονοί του, πίστευε στην ύπαρξη του αιθέρα (ένα στρώμα που θεωρούσαν πως περιβάλλει τη γη) και το οποίο ήταν γενικά αποδεκτό ως μέσο διάδοσης του φωτός. Πολλοί εγκατέλειψαν τη θεωρία αυτή όταν δέχτηκε μεγάλο πλήγμα από τη θεωρία της σχετικότητας του Einstein. Ο Lodge όμως δεν έπαψε να υποστηρίζει πως η θεωρία της σχετικότητας δεν ήταν ορθή. Επιπλέον, είχε την πεποίθηση πως ο αιθέρας ήταν πλήρης πνευματικών όντων και, όπως και άλλοι συνάδελφοί του, ήταν πρόθυμος να εξερευνήσει αυτόν τον αόρατο κόσμο. Ο τομέας αυτός τον ενδιέφερε ήδη από τη δεκαετία του 1880, όταν ήταν καθηγητής φυσικής στο University College του Liverpool.
Υπήρξε μέλος της Λέσχης Φαντασμάτων και πρόεδρος της Εταιρίας Έρευνας Παραφυσικών φαινομένων (1901-1903), ενώ συμμετείχε τακτικά σε πνευματιστικές συγκεντρώσεις, ιδιαίτερα από το 1915, όταν ο γιος του Raymond σκοτώθηκε στον πόλεμο. Το βιβλίο του "Raymond or Life and Death" έγινε best seller το 1916 και ως το 1922 είχε επανεκδοθεί πέντε φορές. Ήταν ένα βιβλίο που πρόσφερε μεγάλη παρηγοριά στις οικογένειες που είχαν χάσει τα παιδιά τους στον πόλεμο, επειδή τους διαβεβαίωνε πως η ζωή συνεχιζόταν με έναν πολύ πιο όμορφο τρόπο πέρα από τον τάφο.

 Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο πνευματισμός εδραιώνεται καθώς εκατομμύρια νέοι άνθρωποι σκοτώνονται πρόωρα στα πεδία των μαχών και οι επιζήσαντες συγγενείς και φίλοι αναζητούν απελπισμένα παρηγοριά. Ο υλιστικός, ψυχρός τρόπος με τον οποίο η επιστήμη ερμηνεύει τη ζωή, ο κλονισμός της επίσημης θρησκευτικής πίστης, που δέχθηκε (και δέχεται ακόμα) τα ισχυρά της χτυπήματα, καθώς και ο φανατισμός με τον οποίο οι νεοφώτιστοι επιστήμονες προσπάθησαν να ξεριζώσουν κάθε μεταφυσική πίστη, κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ακόμα πιο αδύναμοι και απροστάτευτοι μπροστά στον θάνατο. Κάποιοι επιστήμονες θα συνεχίσουν να έχουν, κρυφά ή φανερά, το ένα μάτι στραμμένο στον αόρατο, ανεξερεύνητο κόσμο προκαλώντας τους συντηρητικούς και άκαμπτους συναδέλφους τους, για τους οποίους ο Alfred Wallace έγραψε κάποτε: «Η ιστορία της επιστήμης έχει δείξει πως κάθε φορά που οι μορφωμένοι επιστήμονες έχουν αρνηθεί τα στοιχεία άλλων ερευνητών εκ των προτέρων, από παραλογισμό ή αδυναμία, οι αρνητές είχαν πάντα άδικο».

*Thomas Robert Malthus, κληρικός και καθηγητής ιστορίας και πολιτικής οικονομίας στο πανεπιστήμιο του Cambridge, διαφώνησε με την κυρίαρχη θεωρία της εποχής του, σύμφωνα με την οποία η κοινωνίες βελτιώνονται και τελειοποιούνται όσο ο πληθυσμός αυξάνεται. Σύμφωνα με τη θεωρία του Malthus, η αύξηση του πληθυσμού θα επιφέρει το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα, επειδή, ενώ τα αποθέματα τροφής αυξάνονται αριθμητικά, ο πληθυσμός αυξάνεται γεωμετρικά. Η καταστροφή της ανθρωπότητας θα ήταν βέβαιη, αν δεν μεσολαβούσαν ανασταλτικοί παράγοντες που αυξάνουν τη θνησιμότητα, όπως ο πόλεμος και οι επιδημίες, αλλά και τη μείωση της γεννητικότητας, όπως οι αμβλώσεις, ο έλεγχος των γεννήσεων, ο γάμος σε μεγαλύτερη ηλικία, κ. ά. 
**θάλλιο: από το ελληνικό επίθετο θαλλός = τρυφερός, νέος, κλαράκι, βλαστάρι.
*** Επίσης γνωστό ως το Μαγικό Τάγμα, που υπήρξε η έμπνευση για μεταγενέστερες θεουργικές οργανώσεις, όπως το Wicca και το Thelema του Aleister Crowley. 

ΠΗΓΕΣ
Peter J. Bowler, Reconciling Science and Religion, Univ. οf Chicago. 
Janet Oppenheim, The Other World, Cambridge Univ. Press.
Jenny Hazelgrove, Spiritualism and British Society Between The Wars, Manchester Univ. Press
The Alfred Wallace Page
wikipedia.org
New World Encyclopedia

Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2013

Ένα νησί που ονομάζεται Mykines

1
Το νησί Mykines είναι ένα νησάκι 10 τ.χλμ και 14 κατοίκων, στη δυτικότερη άκρη του νησιωτικού συμπλέγματος Φερόες. Από τα 40 σπίτια, μόνο 6 είναι κατοικημένα σε μόνιμη βάση. Είναι ένας τόπος απόλυτης ησυχίας, αφού δεν υπάρχουν αυτοκίνητα και το οδικό δίκτυο περιορίζεται σε μονοπάτια, τα οποία διασχίζουν πότε πότε κάποια τρακτέρ. Οι μόνοι τρόποι  πρόσβασης είναι το καραβάκι από το Sørvágur και ελικόπτερο της Atlantic Airways, που όμως παρουσιάζουν δυσκολίες εξαιτίας των ευμετάβλητων καιρικών συνθηκών της περιοχής. Ο μοναδικός ξενώνας του νησιού είναι το πρώην ατελιέ του ζωγράφου Sámal Joensen-Mikines και υπάρχει ένα μόνο καφέ.
2

3
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές αποκαλύπτουν πως το νησί κατοικήθηκε για πρώτη φορά τον 6ο  αιώνα μ.Χ.  Έναν αιώνα αργότερα εγκαταστάθηκαν εκεί Ιρλανδοί μοναχοί που αναζητούσαν ένα ήρεμο καταφύγιο, όταν οι βάρβαρες φυλές είχαν εισβάλει στην Ευρώπη. Οι μοναχοί δίδαξαν τους ντόπιους την καλλιέργεια της βρώμης και του κριθαριού.



Σύμφωνα με την παράδοση, οι μοναχοί αυτοί αγωνίστηκαν να διαφυλάξουν τα αρχαία στοιχεία του ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού,αντιγράφοντας τα αρχαία κείμενα σε δέρματα προβάτων. Ωστόσο, κανένα δείγμα δεν έχει διασωθεί, είτε γιατί οι μοναχοί μετέφεραν τα γραπτά τους στην Ευρώπη, όταν επέστρεψαν είτε καταστράφηκαν από τους Βίκινγκς, όταν αργότερα κατέλαβαν την περιοχή. Η μόνη ένδειξη για την ορθότητα αυτής της θεωρίας είναι η ύπαρξη πολλών προβάτων στο νησί.

4
Οι ντόπιοι ονόμαζαν το νησί τους Na Scigiri, δηλαδή «ο τόπος των γενειοφόρων ανδρών».  Οι νέοι έποικοι το ονόμασαν «μεγάλη γλώσσα γης», που στην τοπική διάλεκτο feroese είναι
Mikið nes, και όταν το νησί εντάχθηκε στο βασίλειο της Δανίας, καθιερώθηκε η ονομασία Myggenæs και Mykines. Κατά μία άλλη εκδοχή, το όνομα προέρχεται από τα κελτικά και συγκεκριμένα από το muc-innis, που σημαίνει «το νησί των χοίρων» και αναφέρεται μάλλον στις φάλαινες, οι οποίες ονομάζονται muc-mhara (θαλάσσιοι χοίροι).

5

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
1.Τα πλοία φεύγουν απ'το λιμάνι,  Πίνακας του Joensen-Mikines
2. Το ατελιέ του ζωγράφου που τώρα είναι ο μοναδικός ξενώνας του νησιού.
3. Πανοραμική άποψη του οικισμού Mykines.
4. Τα χαρακτηριστικά σπίτια του νησιού.
5. Τα πουλιά puffins σε ακτή του νησιού.
Διαβάστε περισσότερα:
Ultima Thule 
Wikipedia  
Dave’s Free Press
Faroe Islands Review 

Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2013

Χιγκς: "Δεν είμαι αρκετά παραγωγικός για το σύγχρονο ακαδημαϊκό σύστημα"

Ο Peter Higgs, ο Βρετανός φυσικός που ανακάλυψε το μποζόνιο Higgs,  πιστεύει πως σήμερα, κανένα πανεπιστήμιο δεν θα τον προσλάμβανε, καθώς δεν θα τον θεωρούσε αρκετά παραγωγικό. 
Ο Higgs δημοσίευσε το 1964 την επαναστατική του θεωρία για τον μηχανισμό με τον οποίο τα σωματίδια αποκτούν μάζα κατά τη διακύμανση πεδίου ενός μποζονίου (που θεώρησε ως προϋπόθεση για τη λειτουργία του μηχανισμού). Ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη του μποζονίου παρέχουν τα πειράματα στον Επιταχυντή Ανδρονίων του CERN τα τελευταία χρόνια.
Μετά από αυτή την ανακάλυψη, ο Higgs δημοσίευσε δέκα μόνο εργασίες, ενώ δηλώνει πως δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ email ή κινητό τηλέφωνο και δεν έχει αναζητήσει ποτέ κάτι στο διαδίκτυο. Δεν μπήκε ποτέ στον πειρασμό να αγοράσει τηλεόραση και το μόνο πρόγραμμα που τον έπεισαν να δει πέρυσι ήταν το Big Bang Theory, που όμως δεν τον εντυπωσίασε.

Όπως λειτουργεί σήμερα η ακαδημαϊκή κοινότητα, με τις αυξημένες απαιτήσεις για συνεχή παραγωγή εργασιών, ο νομπελίστας φυσικός αμφιβάλλει αν θα ήταν δυνατόν να γίνει μία τόσο επαναστατική ανακάλυψη σαν εκείνες των παλαιότερων ετών. «Είναι δύσκολο να φανταστώ, πώς θα μπορούσα να αποκτήσω την ησυχία και την ειρήνη για να κάνω αυτό που έκανα το 1964, υπό τις σημερινές συνθήκες», λέει ο Higgs.
«Ήμουν η ντροπή του τμήματος, όταν έκαναν την αξιολόγηση για την πρόοδο των ερευνών» και όταν ζητήθηκε μία λίστα με τις πρόσφατες δημοσιεύσεις του καθενός, ο Higgs είπε «Θα ήθελα να απαντήσω με μία δήλωση “καμία”» και βεβαιώνει πως σήμερα κανείς δεν θα του εμπιστευόταν μία ακαδημαϊκή θέση.  
Στην ίδια συνέντευξη, ο Higgs υποστηρίζει πως η ονομασία «σωματίδιο του Θεού» που δόθηκε στο σωματίδιο που ανακάλυψε, είναι παραπλανητική και προκαλεί σύγχυση, καθώς ενισχύει την άποψη πως αυτό που γίνεται στο Cern αποδεικνύει την ύπαρξη του Θεού. Ο ίδιος δηλώνει άθεος από την ηλικία των 10 ετών.
Το 1999 απέρριψε την πρόταση να χριστεί ιππότης θεωρώντας την απόδοση τέτοιων τιμών ως εργαλείο των κυβερνήσεων για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπών. Σχετικά με τη θέση του στο ζήτημα ανεξαρτητοποίησης της Σκωτίας, που θα τεθεί σε δημοψήφισμα, λέει πως δεν έχει ακόμα αποφασίσει, αλλά «Αν υπάρξει κίνδυνος να αποχωρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο από την Ευρώπη, θα ήθελα οπωσδήποτε η Σκωτία να μείνει έξω από αυτό». 

(Ο Peter Ware Higgs γεννήθηκε το 1929 στο Newcastle είναι θεωρητικός φυσικός και επίτιμος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Το 2013 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ φυσικής για το οποίο ο ίδιος (που δεν έχει κινητό τηλέφωνο) ενημερώθηκε από μία κυρία που τον σταμάτησε στο δρόμο να τον συγχαρεί.
Ο Higgs υποστήριξε την εκστρατεία για τον πυρηνικό αφοπλισμό, αλλά εγκατέλειψε τον αγώνα, όταν η ομάδα επεξέτεινε τη δράση της εναντίον κάθε μορφής πυρηνικής ενέργειας. Εγκατέλειψε και την Greenpeace, της οποίας ήταν υποστηρικτής για αρκετά χρόνια, όταν η οργάνωση στράφηκε εναντίον των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. 
Ζει στο Εδιμβούργο και έχει δύο γιους και δύο εγγόνια.)

ΠΗΓΗ: theguardian

Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2013

Ο άνθρωπος των αριθμών

Ο κ. Κάποιος σηκώνεται νωρίς το πρωί και ετοιμάζεται βιαστικά για τη δουλειά. Ο πρώτος αριθμός που βλέπουν τα μάτια του είναι 6:30.
Πίνει καφέ σκέτο, κάνει ένα γρήγορο ντους και ορμάει προς την πόρτα να προλάβει να φύγει πριν πιάσει η μεγάλη κίνηση, αφού αφήσει βιαστικά 30 ευρώ στον πάγκο της κουζίνας για τα παιδιά του.
Στο πρώτο φανάρι συναντά, όπως κάθε μέρα, τον κυρ-Λάμπρο. Ένας συμπαθητικός γεροντάκος που πουλά χαρτομάντηλα. Ένας άτυχος άνθρωπος που απόμεινε στα 70 του μόνος, ξεχασμένος από τα παιδιά του, χωρίς σύνταξη, χωρίς τίποτα. Έχει πάντα έτοιμο γι'αυτόν 1 ευρώ.
Πριν μπει στο γραφείο, παίρνει τον καφέ του από την "Τουλίπα", ένα μικρό μαγαζάκι που χρόνια τώρα ανταγωνίζεται με δυσκολία τα πολυεθνικά μεγαθήρια απέναντί του. Κρατάει πάντα στο χέρι του 2,5 ευρώ για να πληρώσει τον καφέ που κάνει 2,2 ευρώ και δεν παίρνει ποτέ ρέστα.
Λίγο πριν το μεσημεριανό διάλειμμα, ένας συνάδελφός του τον παρακάλεσε να αναλάβει μία δική του δουλειά, γιατί εκείνος έπρεπε να πάει επειγόντως τον πατέρα του στο νοσοκομείο. Για τον κ. Κάποιο αυτό σήμαινε 2 ώρες παραπάνω στη δουλειά για τις οποίες δεν τον πλήρωνε κανείς. Μηδέν ευρώ. Το έκανε όμως ευχαρίστως.
Όταν πια σχόλασε, το ρολόι έγραφε 18:32. Ίσα - ίσα προλάβαινε να περάσει από το ωδείο όπου ο γιος του μάθαινε πιάνο. Η μουσική ήταν, κατά τη γνώμη του, προτεραιότητα για ένα παιδί σαν το δικό του, που τα πήγαινε περίφημα και διακρινόταν σε κάθε εκδήλωση. Τα δίδακτρα είχαν αυξηθεί αυτό τον μήνα κατά 20 ευρώ και μετά από πολύ σκέψη, αποφάσισε να περικόψει κάποια χρήματα από τα ιδιαίτερα γαλλικών της κόρης του. Την έγραψε σε φροντιστήριο ξένων γλωσσών και κάλυψε την αύξηση του ωδείου. Η κόρη του γκρίνιαξε που ξεβολεύτηκε και θα έπρεπε τώρα να περπατάει 15 λεπτά για να πάει στο μάθημα, αλλά δεν υπήρχε άλλη λύση, επειδή παρά την αύξηση, δεν υπήρχε φθηνότερο ωδείο.
Έφτασε στο σπίτι και μετά το φαγητό, άνοιξε τα κιτάπια με τα έξοδα. Έπρεπε να βρει τρόπο να εξοικονομήσει χρήματα για το πάρτι της κόρης του, που είχε γενέθλια τον επόμενο μήνα. Έκλεινε τα 18 και ήθελε πολύ να της προσφέρει τη χαρά μιας γιορτής. Φώναξε τη γυναίκα του να το σκεφτούν μαζί. Στην αρχή φαινόταν αδύνατο. Όλα ήταν τσίμα-τσίμα. Λίγο πριν εγκαταλείψουν την προσπάθεια, η γυναίκα του προτείνει να μαζέψουν μερικά χρήματα περικόπτοντας από κάθε έξοδο κάτι λίγο. Θα μπορούσαν για αυτόν τον μήνα να μην βγουν έξω και να εξοικονομήσουν περίπου 60 ευρώ. Θα μπορούσαν ακόμα να κάνουν κάποιες διαδρομές με τη συγκοινωνία και να γλιτώσουν άλλα 20 από την βενζίνη του αυτοκινήτου. Έκαναν τις προσθέσεις, τις αφαιρέσεις και τους πολλαπλασιασμούς και βρήκαν μία λύση, όχι πολύ ευχάριστη, αλλά που άξιζε τον κόπο.
Λίγο αργότερα, θυμήθηκε πως τελείωνε το πετρέλαιο. Ένιωθε ευτυχής που είχε συγκεντρώσει τα 600 ευρώ που χρειαζόταν και πήγε στο τηλέφωνο να το παραγγείλει. Ύστερα θυμήθηκε πως είχε υποσχεθεί στην ανιψιά του να πάει στην πρώτη της παράσταση σε ένα μικρό θέατρο, εκτός Αθηνών, την ερχόμενη εβδομάδα. Υπολόγισε πόσα χιλιόμετρα έπρεπε να διανύσει, πόση βενζίνη θα χρειαζόταν, καθώς και τα υπόλοιπα έξοδα. Θα έπρεπε, επίσης, να χάσει κάποιες ώρες από τη δουλειά του εκείνη την ημέρα. Δύο ή τρεις; Θα το ξανασκεφτεί αύριο.
Αργά το βράδυ, έπεσε για ύπνο ικανοποιημένος και το ρολόι έγραφε 12:24.
Ο κ. Κάποιος είναι ένας συνετός και καλόκαρδος άνθρωπος που νοιάζεται και κάνει ό, τι μπορεί για τους άλλους ανθρώπους.Ο κ. Κάποιος γνωρίζει πως τίποτα δεν μπορεί να κάνει για τους ανθρώπους που αγαπά, αν δεν σέβεται τους αριθμούς. Σε αριθμούς αποτυπώνεται ό, τι παίρνεις κι ό, τι δίνεις, είτε  είναι υλικά αγαθά είτε κάτι άυλο που απαιτεί την παρουσία σου. Δηλαδή τον χρόνο σου. Και τα δύο γίνονται κατανοητά με τη χρήση αριθμών.
Σκέφτηκε πως οι αριθμοί από μόνοι τους δεν είναι ούτε φίλοι ούτε εχθροί. Είναι απλώς ένα εργαλείο και αν αισθανόμαστε ότι είναι εχθροί μας, είναι επειδή τους χρησιμοποιούμε με λάθος τρόπο ή δεν τους κατανοούμε.
Ο κ. Κάποιος κοιμήθηκε με ένα χαμόγελο, καθώς σχολιάζοντας μόνος του σε αυτό που είχε ακούσει νωρίτερα στο ραδιόφωνο: "Ενδιαφέρονται για τους αριθμούς και αδιαφορούν για τους ανθρώπους".
"Μα, αν ενδιαφέρονται για τους ανθρώπους, τότε είναι που πρέπει να τα'χουν καλά με τους αριθμούς".

Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013

Παιδιά ζωγραφιστά

Παιδικά πρόσωπα που έγιναν έργα τέχνης.

 1540, Πορτρέτο κοριτσιού του Lucas Cranach, που εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου. Πιθανολογείται πως πρόκειται για την Μαργαρίτα, κόρη του Μαρτίνου Λούθηρου.


 Η Bia, νόθο τέκνο του Cosimo de Medici, Δούκα του Μιλάνου. Το κορίτσι πέθανε το 1542, την ίδια χρονιά που πόζαρε για το πορτρέτο της, σε ηλικία πέντε ετών. Πίνακας του Agnolo Bronzino, έκθεμα στη Galleria degli Uffizi στη Φλωρεντία.


Παιδί που κοιμάται, του Friedrich von Amerling, 1836

Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2013

Η αστική ιδιοκτησία εν διωγμώ

Θεόδωρος Αποστολόπουλος
Το Ενοικιοστάσιο και οι φόροι των ακινήτων
Οι ελλείψεις τροφίμων, ο πληθωρισμός, οι στρατιές των ανέργων και των αστέγων στην Ευρώπη κατά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, οδήγησαν τις Κυβερνήσεις στη λήψη προστατευτικών μέτρων, δηλαδή στον περιορισμό της ελευθερίας της αγοράς. Στην Ελλάδα αυτό άρχισε νωρίτερα, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων. Εκτός από τη διατίμηση των προϊόντων και τον έλεγχο των εισαγωγών και εξαγωγών, ένα ακόμη μέτρο που επιβλήθηκε ήταν το ενοικιοστάσιο (νόμος ΔΞΗ 1912, περί αναστολής παραγραφών), που απαγόρευε ουσιαστικά τις εξώσεις.
Ο νόμος σκόπευε αρχικά να προστατέψει τις οικογένειες των επιστράτων, αλλά κατέληξε να προστατεύει και τους νοικάρηδες που ήταν πλουσιότεροι των ιδιοκτητών. Δεν είναι περίεργο που προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των μικροϊδιοκτητών κυρίως, που είχαν επενδύσει ό,τι είχαν σε κάποιο ακίνητο και τώρα δεν μπορούσαν να απολαύσουν τους καρπούς της επένδυσής τους. Και σαν να μην έφτανε αυτό, το 1916, η Νομαρχεία επιβάλλει έναν νέο φόρο που θα αύξανε κατά 20% τον ήδη υπάρχοντα φόρο στα ακίνητα.

Αντιδράσεις για την τροποποίηση του 1916
Το 1916, μετά την άρνηση της κυβέρνησης να πολεμήσει στο πλευρό της Αντάντ επιβάλλεται από τους συμμάχους ο ναυτικός αποκλεισμός. Κι ενώ η Αθήνα υποφέρει από την έλλειψη τροφίμων, αντιμετωπίζει ταυτόχρονα σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας που αφήνει τους Αθηναίους ολόκληρες μέρες χωρίς σταγόνα νερό. Παράλληλα, οι πυρκαγιές έχουν καταστρέψει τεράστιες εκτάσεις και σε κάποιες περιπτώσεις (όπως στη μεγάλη πυρκαγιά του Τατοΐου) χάθηκαν ζωές. Τύφος, χολέρα, πανούκλα και φυματίωση σκορπούν τον θάνατο. Και μέσα σε αυτή τη δυστυχία βασιλεύει η αισχροκέρδεια! Ενώ το νόμισμα έχει χάσει τη μισή του αξία, οι τιμές των προϊόντων έχουν διπλασιαστεί, με αποτέλεσμα το κράτος να επιβάλει διατίμηση κάποια βασικά προϊόντα.

Ανάμεσα στα φλέγοντα ζητήματα ήταν και οι τιμές των ενοικίων, τα οποία οι ασθενέστερες τάξεις αδυνατούσαν να πληρώσουν. Έτσι, βρίσκονταν συχνά στο δρόμο, χωρίς στέγη και χωρίς χρήματα. Χαρακτηριστικό είναι πως αντιμετώπιζαν εξώσεις ακόμα και οι οικογένειες των στρατευμένων, κάτι που εξόργιζε ιδιαίτερα την κοινή γνώμη.

 Μέσα σε αυτό το κλίμα ψηφίστηκε ο νόμος 732 περί προστασίας των ενοικιαστών, το γνωστό «Ενοικιοστάσιο» του 1912 τροποποιημένο. Η νέα εκδοχή ήταν έμπνευση του καθηγητή και τότε Υπουργού Δικαιοσύνης  Αντ. Μομφερράτου, βασισμένη σε προτάσεις και συζητήσεις που είχαν αρχίσει επί προηγούμενης κυβέρνησης, ενώ οι ρίζες του νόμου αυτού βρίσκονται στο Βυζαντινό Δίκαιο.
Αντ. Μομφερράτος
Το υπουργείο διαμορφώνει ένα διάταγμα, που ψηφίστηκε στις 6 Ιουλίου και προβλέπει τα εξής: «απαγορεύεται η ερημοδικία και αναγκαστική εκτέλεση δικών κατά δυστροπούντων ενοικιαστών ένεκα λήξεως του χρόνου της μισθώσεως, προκειμένου περί μισθώσεως αστικού κτήματος, ... εφ’όσον ο μισθωτής τηρεί άπαντας τους όρους της αρχικής μισθώσεως και παρέχει εν αυτή τας εγγυήσεις». Καμία μεταβολή για μισθώματα κάτω των 250 δρχ., επιτρέπεται ως 10% αύξηση για τα άνω των 250 δρχ. που ενοικιάστηκαν μετά την 1/6/1915 και ως 20% για τα υπόλοιπα. Ο ιδιοκτήτης οφείλει να ζητήσει από τον ενοικιαστή να δηλώσει εντός 10 ημερών τη συναίνεσή του στην αύξηση. Αν ο ενοικιαστής δεν ανταποκριθεί, θα θεωρηθεί πως συναινεί σιωπηλά.
Ο τρόπος με τον οποίον αντέδρασαν ιδιοκτήτες και ενοικιαστές τότε, δεν διαφέρει σε τίποτα από τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε σήμερα το πρόβλημα της φορολόγησης των ακινήτων. Η χώρα σε κρίση, οι μεν εναντίον των δε και όλοι μαζί εναντίον της κυβέρνησης, που ποτέ δεν μπόρεσε να αντισταθεί στις εύκολες λύσεις.

Ένας μονίμως προσωρινός νόμος
Ο νόμος έβαινε σταδιακά προς μονιμοποίηση, προκαλώντας την οργή των ιδιοκτητών. Ο «Κτηματικός Σύνδεσμος Αθηνών» ήταν μία μόνο από τις διάφορες ενώσεις που είχαν σχηματιστεί για την αντίδραση στο ενοικιοστάσιο, αλλά και στην παρεμβατικότητα του κράτους γενικότερα. Στις  5 Απριλίου  1917, στην πρώτη γενική συγκέντρωση ιδιοκτητών στο «Κεντρικό Θέατρο» Αθηνών, ο Θ. Αποστολόπουλος εκφωνεί έναν λόγο, στον οποίο παρουσιάζει τα επιχειρήματα που προέβαλλαν οι μικροϊδιοκτήτες ζητώντας την άρση του νόμου αυτού.
Αναφερόμενος στη νέα φορολογική επιβάρυνση από τον Δήμο, ο Αποστολόπουλος διαμαρτύρεται: «... αυτή επιβλήθηκε με σκοπό να καλυφθεί η σπατάλη και τα ελλείμματα του παρελθόντος, του οποίου της αμαρτίες καλούμαστε να πληρώσουμε σήμερα εμείς, που δεν μετείχαμε ούτε στη διαχείριση ούτε στη σπατάλη».

Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2013

Μία λεφτουδιά στον κήπο του Αδώνιδος

http://www.youtube.com/watch?v=4eKQdTyyQJU
 Φαντάζομαι θα έχετε παίξει ή θα έχετε ακούσει τουλάχιστον την "κολοκυθιά", το ωραίο παιδικό παιχνίδι που έπαιζαν τα παιδάκια προ διαδικτύου.
 «Στου παππού το περιβόλι, που το αγαπάμε όλοι είναι μιά κολοκυθιά, πλάι-πλάι στη ροδιά...». Και το ερώτημα που τίθεται στο παιχνίδι είναι ποιος θα πάει τα κολοκύθια στην αλεπού. «Να πάει το δύο», «και γιατί να πάει το δύο», κ.ο.κ.
Το θυμήθηκα παρακολουθώντας την χτεσινή εκπομπή του Χατζηνικολάου με καλεσμένο τον υπουργό υγείας, κ. Γεωργιάδη. Κάθε φορά που έπαιρνε κάποιος τον λόγο και άρχιζε το τροπάριο της δικής του συντεχνίας, έλεγα από μέσα μου το ποιηματάκι: «Κάνει πέντε κολοκύθια. Θα τα δώσει ο παππούς μποναμά της αλεπούς».
 Διαβάζοντας και τα σχόλια σε διάφορους διαδικτυακούς τόπους σήμερα, κατέληξα στο συμπέρασμα πως πρέπει να καθιερώσουμε αυτό το παιχνίδι ως εθνικό. Μόνο που, επειδή τώρα δεν ψάχνουμε κάποιον να μεταφέρει κολοκύθια, αλλά αυτόν που θα γεμίσει τον πολύπαθο και πάντα άδειο κουμπαρά του κράτους (που το θέλουμε και κοινωνικό, τρομάρα μας), προτείνω να μετονομάσουμε το παιχνίδι «Λεφτουδιά».

Ιδού και η  επικαιροποιημένη διασκευή:

"Στο μικρό μας περιβόλι
που τσαλαπατάμε όλοι
είναι μία λεφτουδιά
πλάι-πλάι στη λαμογιά.
Κάνει πέντε λεφτουδάκια
λαμπερά σαν αστεράκια,
να τα δώσει ο υπουργός
να τη βγάλει κι ο φτωχός
να’χει για τα φάρμακά του
και για τα γεράματά του."
- Ποιος θα ποτίσει τη λεφτουδιά;
- Να την ποτίσει ο φαρμακοποιός
- Και γιατί ο φαρμακοποιός;
- Εμ, ποιος να την ποτίσει;
- Να την ποτίσει ο μικροβιολόγος.
- Και γιατί να την ποτίσει ο μικροβιολόγος;
- Και ποιος να την ποτίσει;
- Να την ποτίσει ο νοσηλευτής.

Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να ξεχαστεί κάποιος και να πει «όχι εγώ» δίχως να προτείνει κάποιον άλλον. Τότε χάνει και θα πρέπει να πει ένα τραγουδάκι (στη σύγχρονη εκδοχή να πληρώσει και να πει κι ένα τραγούδι) ή να μιμηθεί κάποιο ζώο (στο δικό μας παιχνίδι ας κάνει την πάπια).

Στην Ελλάδα όμως, επειδή δεν ξέρουμε να χάνουμε, το παιχνίδι συνεχίζεται εις τους αιώνας των αιώνων, με αποτέλεσμα η λεφτουδιά να γκαγκανιάσει από την ανυδρία. Κι ενώ κανείς δεν δέχεται να την ποτίσει, όλοι μαζί κλαίνε και οδύρονται για τον καημένο τον φτωχό που χωρίς τα φάρμακά του και χωρίς σύνταξη θα πάει σαν το σκυλί στ’αμπέλι.
Και όταν ο υπουργός τολμά να πει την αλήθεια χωρίς περικοκλάδες, πως χωρίς νερό η λεφτουδιά ξεραίνεται και δεν παράγει λεφτουδάκια, αυτοί που δεν ποτίζουν και που σπαράζουν για τους φτωχούς, τον αποκαλούν κυνικό και ανάλγητο. Καθόλου περίεργο για ανθρώπους που γαλουχήθηκαν με την ιδέα πως η λεφτουδιά είναι το δέντρο της ζωής στο κέντρο του ελληνικού παραδείσου, που το ποτίζει ο εκάστοτε «Θεός».
Στον κήπο του Αδώνιδος, όμως, όπως και στον κήπο του κάθε υπουργού, δεν είναι ένας ο Θεός, αλλά πολλοί. Και είμαστε εμείς που ακόμα μπορούμε να ξοδέψουμε 5 ευρώ για καφέ ή για εφημερίδα. Εμείς που έχουμε ακόμα 20 ευρώ για πίτσα και μπυρίτσες. Εμείς θα αντλήσουμε το νεράκι, εμείς θα το κουβαλήσουμε, εμείς θα ποτίσουμε τη λεφτουδιά μας και εμείς θα απαιτήσουμε να μοιραστούν οι καρποί της σωστά. Όχι κατά το προσωπικό μας συμφέρον, αλλά δίκαια, αν κατά τύχη εξακολουθούμε να ξεχωρίζουμε το δίκιο από το άδικο. Εμείς οι πολίτες, όχι οι ψηφοφόροι!
Διότι αν ενεργούμε ως ψηφοφόροι, τότε επιτρέπουμε σε κάθε επίδοξο «Θεό» να μας παραμυθιάζει πως τάχα αυτός έχει τη δύναμη του Διός και θα προκαλέσει όσες βροχές χρειάζονται για το πότισμα του κήπου.
Και όταν θα έχει στρογγυλοκαθίσει στον θρόνο που θα του έχουμε στρώσει, θα μας πει πως νόμιζε ότι μπορούσε, αλλά τελικά δεν μπορεί γιατί οι προηγούμενοι έχουν καταστρέψει το κλίμα κι επειδή οι θεοί του βορρά του κάνουν πόλεμο. Μόνο που τότε πια η λεφτουδιά θα έχει πεθάνει και αυτή που θα φυτέψουμε από την αρχή αργεί πολύ να μεγαλώσει και να καρπίσει. Άσε που κάποιος θα πρέπει να τη φυτέψει. Και ποιος θα τη φυτέψει;
- Να τη φυτέψει ο επιχειρηματίας.
- Και γιατί ο επιχειρηματίας;
- Και ποιος να τη φυτέψει;
- Να τη φυτέψει ο υπάλληλος.
- Και γιατί ο υπάλληλος; ...

Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2013

Ένας τύραννος, μία Ελιά και η Αιώνια Επιστροφή.

«Κι αν μια μέρα ή μια νύχτα, ερχόταν ένας δαίμονας και γλιστρούσε μέσα στην υπέρτατη μοναξιά σου και σού ‘λεγε: «Αυτή τη ζωή, όπως την έζησες και την ζεις ως τα τώρα, θα πρέπει να την ξαναζήσεις άλλη μια φορά και αναρίθμητες ακόμα φορές˙ χωρίς τίποτα το καινούργιο˙... Δεν θά’πεφτες κατάχαμα, δεν θά ’τριζες τα δόντια σου και δεν θα καταριόσουν τον δαίμονα που θα σου έλεγε αυτά; Ή μήπως θα ζούσες μία φοβερή στιγμή όπου θα του απαντούσες: «Είσαι θεός˙ ποτέ μου δεν άκουσα τόσο θείο λόγο!»  - Fr. Nietzsche

Με λίγα λόγια, άξιζε η ζωή μας τον κόπο;  Η αποκάλυψη πως τα πάντα υπόκεινται σε μία αιώνια επιστροφή, ίδια και απαράλλαχτα, μας χαροποιεί ή μας θλίβει; Και δεν είναι μόνο η δική μας ζωή. Είναι και όσα κάνουμε για τις ζωές των άλλων, οι συλλογικές μας αποφάσεις. Το ενδεχόμενο της επανάληψης της εθνικής μας ιστορίας είναι ένα υπέροχο όνειρο ή εφιάλτης;  Η ιστορία είναι γεμάτη επαναλήψεις που περιμένουν να μας διαφωτίσουν. Είναι οι επαναλήψεις που αφήνουμε να συμβούν, είτε γιατί δεν μελετήσαμε τα γεγονότα κατά την προηγούμενη εμφάνισή τους είτε γιατί δεν αντιλαμβανόμαστε τη δική μας συμβολή στην εξέλιξή τους.
Υπάρχει, λοιπόν, ένα προηγούμενο, μία περίοδος της ελληνικής ιστορίας που κάνει αυτά που ζούμε σήμερα να μοιάζουν με φάση της δικής μας αιώνιας επιστροφής. Ορθολογισμός και συναίσθημα σε ένα πολιτικό σκηνικό, που αν δεν είχε την τραγική κατάληξη που είχε, θα ήταν το κωμικό μας αριστούργημα! Ηρωισμοί, συνθήματα, σενάρια συνωμοσίας, οικονομική κρίση, μέτρα για την προστασία της δημόσιας τάξης και πόλεμος! Κι επειδή σήμερα αισθανόμαστε ότι ζούμε σε συνθήκες (οικονομικού) πολέμου, ας κάνουμε μιαν αναδρομή και τον παραλληλισμό, τηρώντας τις αναλογίες. Και ας αποφασίσουμε αν επιθυμούμε την επανάληψη.  

Η Ελλάδα το 1920
Μετά από χίλια βάσανα και καυγάδες,  η Ελλάδα (που τότε, χονδρικά, ήταν μονάχα η Ρούμελη και ο Μοριάς) πολέμησε τα δύο τελευταία χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο πλευρό της Αντάντ κι εναντίον των δυνάμεων της Γερμανίας και της Τουρκίας. Σε αντάλλαγμα οι σύμμαχοι υποσχέθηκαν σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις. Στο εσωτερικό της χώρας, όμως, η κατάσταση ήταν τραγική. Ο κόσμος ήταν μοιρασμένος σε δύο στρατόπεδα που προσπαθούσαν, εδώ και χρόνια, να εξοντώσουν το ένα το άλλο. Ο διπολισμός της εποχής. (Διαβάστε εδώ, δύο λόγια για τα γεγονότα που προηγήθηκαν.)
Τώρα, μετά το τέλος του πολέμου και ενώ η Ελλάδα περιμένει να λάβει το μερίδιό της από τον διαμελισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ο διχασμός θα δείξει τα δόντια του και οι αυτοκαταστροφικές δυνάμεις, που δεν έλειψαν ποτέ σε αυτή τη χώρα, θα απελευθερωθούν.

Σάββατο 12 Οκτωβρίου 2013

Θεμιστοκλής, ο μεγάλος δάσκαλος της πολιτικής τέχνης

Αθήνα, τέλος καλοκαιριού 480 π.Χ.
Δέκα χρόνια μετά την ήττα που υπέστησαν στον Μαραθώνα, οι Πέρσες επιχειρούν δεύτερη εισβολή στην Ελλάδα. Ένας ευφυέστατος Αθηναίος  πολιτικός και στρατηγός, ο Θεμιστοκλής, πείθει τους Έλληνες να πολεμήσουν στα στενά των Θερμοπυλών και στο Αρτεμίσιο, ώστε να καθυστερήσουν τις περσικές δυνάμεις. Μετά την γενναία αντίσταση και επεισοδιακή ήττα των Ελλήνων στις Θερμοπύλες, οι Πέρσες, που έχουν υποστεί τεράστιες απώλειες, εξακολουθούν όμως να υπερτερούν σε αριθμό, οδεύουν εναντίον της Αθήνας καταστρέφοντας ό,τι βρίσκουν στον δρόμο τους.
Στην Αθήνα, οι επικεφαλής του στρατού και του στόλου αναζητούν τρόπους να διασωθεί ο πληθυσμός της πόλης, καθώς κανείς δεν αμφιβάλλει πως, αν οι Πέρσες φτάσουν ως εκεί, δεν έχουν αρκετές δυνάμεις να τους αντιμετωπίσουν. Επιπλέον, το γεγονός  πως ο ιερός οικουρός όφις, προστάτης της πόλης, είχε εξαφανιστεί από την Ακρόπολη ερμηνεύτηκε ως σημάδι καταστροφής, εφόσον η πόλη δεν έχαιρε πλέον της θεϊκής προστασίας. Όπως συνήθιζαν τότε, πριν λάβουν οποιαδήποτε απόφαση, ζήτησαν χρησμό από τους Δελφούς και έλαβαν την εξής απάντηση: «...ο παντεπόπτης Ζευς δίνει την άδεια στην Τριτογενή να μείνει απόρθητο μόνο το ξύλινο τείχος που θα προστατέψει εσένα και τα παιδιά σου...» και «Ω θεία Σαλαμίς, πολλά παλικάρια εσύ θα φας, είτε όταν σπέρνεται το σιτάρι είτε όταν θερίζεται».

Οι Αθηναίοι ήταν ευσεβείς και αντιμετώπιζαν πολύ σοβαρά τους θεούς τους. Ο Θεμιστοκλής από την άλλη, ήταν ορθολογιστής, πρακτικός άνθρωπος και φιλόδοξος πολιτικός. Γνώριζε ότι η δύναμη της Αθήνας ήταν ο στόλος της και ήταν αποφασισμένος να πείσει τους συμπολίτες του να εγκαταλείψουν την πόλη. Οι μάχιμοι θα επάνδρωναν τα καράβια και ο άμαχος πληθυσμός θα μεταφερόταν στα νησιά, ώστε οι Πέρσες να βρουν την Αθήνα άδεια. Το πρόβλημα ήταν πως οι προληπτικοί Αθηναίοι, οπωσδήποτε θα ακολουθούσαν με μεγαλύτερη ευκολία τη συμβουλή της Πυθίας παρά του Θεμιστοκλή και εκείνη είχε πει πως η σωτηρία τους ήταν το ξύλινο τείχος. Οπωσδήποτε θα οχυρώνονταν πίσω από το ξύλινο τείχος της Ακρόπολης, με την ελπίδα να αλλάξουν γνώμη οι θεοί.
Πώς θα χειριζόταν αυτή την κατάσταση ο ορθολογιστής Θεμιστοκλής, που έπρεπε προβεί σε μη δημοφιλείς ενέργειες και μάλιστα αμέσως;

Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2013

Ο Χρυσός Αιώνας της Ολλανδίας - Α΄

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ 17ου αι.

Amsterdam, Backhuysen 1673
 Από το 1585, έτος που οι Ισπανοί ανακτούν την Αμβέρσα (το σημαντικότερο εμπορικό κέντρο της εποχής) οι Κάτω Χώρες διχοτομούνται. Στο νότο παραμένουν οι καθολικοί, ενώ οι προτεστάντες εγκαθίστανται στα βόρεια και αναγνωρίζονται ως ανεξάρτητο κράτος (Ηνωμένες Επαρχίες) το 1639 με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας.
Οι προτεστάντες που εγκαταστάθηκαν στον Βορρά ήταν έμπειροι τεχνίτες, ικανοί επιχειρηματίες και κατόρθωσαν σύντομα να εξελιχθούν σε μεγάλη εμπορική δύναμη και την πρώτη, σύγχρονου τύπου οικονομία της Ευρώπης. Σε αυτούς προστέθηκαν και άλλοι προτεστάντες που είχαν εκδιωχθεί από την Ιβηρική χερσόνησο, τη Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δυναμικοί, επινοητικοί και ριψοκίνδυνοι, δεν δίσταζαν να επενδύσουν σε παράτολμες αποστολές εξερεύνησης άγνωστων περιοχών στις ανατολικές Ινδίες ή να επεκτείνουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες ως τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Ρωσία.


1664, Ο Δανειστής, Gerrit Dou
Το τραπεζικό σύστημα των Ολλανδών αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματικό, καθώς έδινε τη δυνατότητα δανειοδότησης των επιχειρήσεων και επένδυσης στο εμπόριο και τη βιομηχανία. Η Τράπεζα του Άμστερνταμ και το Χρηματιστήριο της πόλης υποστηρίζουν κάθε νέα επιχειρηματική ιδέα, η σπουδαιότερη εκ των οποίων υπήρξε η Ολλανδική Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών, η πρώτη πολυεθνική εταιρία. Με περισσότερα από 100 πλοία, χιλιάδες υπαλλήλους και γραφεία στην Ασία και σε 6 πόλεις της Ολλανδίας, προμήθευε τη χώρα και την υπόλοιπη Ευρώπη με τα αγαθά των αποικιών: κινέζικη πορσελάνη, τσάι, καφέ και μπαχαρικά.
Delft, 1650, Van Asch

Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013

Η ιστορία διδάσκει: Τα συμπτώματα που αγνοήθηκαν

«Λοιπόν, θα σας πω τι με έφερε ως εδώ. Τα πολιτικά προβλήματα ήταν πολύπλοκα και ο γερμανικός λαός δεν τα κατανοούσε. Υπό αυτές τις συνθήκες προτίμησαν να αφήσουν τους επαγγελματίες πολιτικούς να τους απαλλάξουν από αυτό το μπερδεμένο χάλι. Εγώ, από την άλλη μεριά, απλοποίησα τα προβλήματα και τα έβαλα σε τάξη χρησιμοποιώντας απλούς όρους. Οι μάζες το κατάλαβαν αυτό και με ακολουθούν.» - Adolf Hitler

Η κινητήρια δύναμη ήταν ο φόβος που του είχε εμφυσήσει ο πατέρας του. Ύστερα το σχολείο που δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες του. Οι δάσκαλοι ήταν αμόρφωτοι, αν όχι εντελώς ηλίθιοι και έτσι δεν έκανε τον κόπο να σπουδάσει. Άλλωστε αυτός ήταν γεννημένος καλλιτέχνης: μεγάλος μουσικός ή αρχιτέκτονας ή καλύτερα ζωγράφος. Αλλά οι καθηγητές στη Σχολή Καλών Τεχνών ήταν διεφθαρμένα καθάρματα, ανίκανοι να κατανοήσουν το μεγαλείο της τέχνης του. Η επιβεβαίωση της αξίας του σίγουρα κρυβόταν κάπου μέσα στην κάποτε μεγάλη αυτοκρατορία, που τώρα ήταν ρημαγμένη, φορτωμένη με υπέρογκα δάνεια, απαραίτητα για την επιβίωσή του πληθυσμού που λιμοκτονούσε και αργοπέθαινε από τις επιδημίες. Οι αριστεροί κέρδιζαν έδαφος και οι Εβραίοι ήταν θερμοί υποστηρικτές τους. Αν γινόταν ο εξολοθρευτής τους, τότε θα γινόταν ο ήρωας που θα επανέφερε τις παλιές καλές αξίες και το παλιό μεγαλείο. Δεν φοβήθηκε να τους καταγγείλει ως τους μόνους υπεύθυνους για τη δυστυχία του λαού και έπεισε τον εαυτό του πως αυτός ήταν ο εκλεκτός που θα έσωζε τη χώρα του.

Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου 2013

ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ, έστω και λίγο.

keepcalm-o-matic.co.uk
Μας αρέσει να το λέμε. Αντιλαμβανόμαστε πως η γνώση του εαυτού μας είναι προϋπόθεση για την ισορροπία μας και την εξέλιξή μας. Από την άλλη, δεν είναι λίγες οι φορές που δεν αναγνωρίζουμε καν τον εαυτό μας. Λέμε ή κάνουμε πράγματα ακατανόητα, παράξενα και συχνά βλαβερά για εμάς και τους γύρω μας. Μαθαίνουμε για κάποιο ελάττωμά μας που απωθεί τους γύρω μας και θυμώνουμε γιατί είμαστε σίγουροι πως δεν το'χουμε.  
Η έλλειψη κατανόησης του εαυτού μας γίνεται αισθητή όταν συνειδητοποιούμε πως έχουμε κάνει, ας πούμε, τη διαδρομή από τη δουλειά στο σπίτι και δεν μπορούμε να θυμηθούμε κάτι συγκεκριμένο από αυτήν. Ένα σωρό πράγματα τα κάνουμε μηχανικά, αφήνοντας τις ώρες να κυλούν ερήμην μας. Η καταπολέμηση αυτής της αυτοματοποίησης είναι ένα καλό πρώτο βήμα που μπορεί να οδηγήσει στη γνώση του εαυτού μας.
Όταν γνωρίζουμε έναν άνθρωπο και αφού περάσει ο πρώτος ενθουσιασμός, αρχίζουμε να τον παρατηρούμε προσεκτικά, ώστε να εντοπίσουμε τα σημάδια του χαρακτήρα του. Παρατηρούμε τον τόνο της φωνής του, τις χειρονομίες του, τον τρόπο που στέκεται και περπατά. Ύστερα αναλύουμε αυτά που λέει, τις εκφράσεις που χρησιμοποιεί, τις επιλογές του στο φαγητό και στη διασκέδαση, τη γνώμη του για τους άλλους και τα διάφορα θέματα. Έτσι σχηματίζουμε μία εικόνα για το πρόσωπο αυτό, σύμφωνα με την οποία το συμπαθούμε ή το αντιπαθούμε.
Αυτή είναι η διαδικασία στην οποία πρέπει να υποβάλλουμε τακτικά τον εαυτό μας, ώστε να αντιληφθούμε το πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Έτσι θα δούμε εκείνο το κομμάτι του εαυτού μας που κάθε τόσο μας εκπλήσσει και κάποτε μας φέρνει σε δύσκολη θέση. Φυσικά, απαιτούνται πολύ περισσότερα για να γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτό μας, αλλά σίγουρα είναι μια πολύ καλή αρχή.
Δοκιμάστε να "κλέψετε" μερικά δευτερόλεπτα (τόσο μόνο θα αντέξετε στην αρχή), την ώρα που περιμένετε να ανάψει το φανάρι, όταν πλένετε τα πιάτα, όταν φτιάχνετε τον καφέ σας. Δείτε τον εαυτό σας από επάνω, από δίπλα, οπουδήποτε έξω από τη θέση που βρίσκεστε. Εξετάστε τι σκέφτεστε εκείνη τη στιγμή. Πώς κοιτάτε τους άλλους γύρω σας; Με τι βλέμμα; Παρατηρήστε τι υπάρχει γύρω σας. Ένα δέντρο, μια μεγάλη πέτρα πεταμένη στη γωνία, ένα παραθυρόφυλλο με περίεργο χρώμα, έναν άνθρωπο στη στάση του λεωφορείου. Δείτε τον εαυτό σας σε σχέση με το περιβάλλον.
Θα εκπλαγείτε από το πόσο λίγο χρόνο θα μπορέσετε να παραμείνετε στη θέση του παρατηρητή. Ελάχιστα δευτερόλεπτα! Ο άλλος εαυτός σας θα σας τραβήξει μέσα του χωρίς να το καταλάβετε. Αν όμως επιμείνετε και επαναλαμβάνετε αυτή την άσκηση μερικές φορές την ημέρα, σιγά σιγά ο χρόνος θα αυξάνεται και το αποτέλεσμα θα σας εκπλήξει!
Μπορεί να ανακαλύψετε ότι υπάρχουν γύρω σας πράγματα που σας δίνουν χαρά και τα οποία απλώς δεν βλέπατε. Ότι μερικές φορές κοιτάζετε τους ανθρώπους με εχθρικό ή ειρωνικό ύφος χωρίς να το καταλαβαίνετε. Ότι σκέφτεστε συνεχώς αρνητικά πράγματα χωρίς να γνωρίζετε τον λόγο. Και όταν φτάσετε εκεί, είσαστε σε καλό σημείο εκκίνησης για μια καλή βουτιά στο εσωτερικό σας. Όπως κάνετε με μία νέα γνωριμία, γνωρίζοντας τις κινήσεις σας, θα μπορέσετε να αναλύσετε σκέψεις, επιλογές και αποφάσεις. Να ερμηνεύσετε τον τρόπο που σας αντιμετωπίζουν οι άλλοι και να ανακαλύψετε πράγματα που σας συναρπάζουν ή σας απωθούν και δεν γνωρίζατε ότι ήταν πάντα εκεί, μπροστά σας.
Είναι μία διαδικασία, φαινομενικά εύκολη, που όμως οι περισσότεροι δεν κατορθώνουν να κάνουν συνήθεια. Ακόμα, όμως, και αν καταφέρετε να την ενεργοποιείτε όποτε το θυμόσαστε, η επικοινωνία με τον εαυτό σας θα βελτιωθεί. Και αν μη τι άλλο, θα είσαστε παρόντες σε περισσότερες στιγμές της ζωής σας.

Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 2013

Φόροι, Μεταρρυθμίσεις, Εξεγέρσεις και η Απόλυτη Μοναρχία στην Ευρώπη του 17ου αιώνα.

Η οικογένεια του Λουδοβίκου ΙΔ΄ (Nocret)
Από τα μέσα του 17 ου αιώνα, κυρίαρχη πολιτική δύναμη στην Ευρώπη αναδεικνύεται η Γαλλία υπό την ηγεμονία του Λουδοβίκου ΙΔ΄, του βασιλιά Ήλιου.
Καθώς η Αγγλία βγαίνει από την απομόνωση των προηγούμενων χρόνων, εκτοπίζει την άλλοτε παντοδύναμη Ισπανία. Απαλλαγμένες από την ισπανική κυριαρχία οι Ηνωμένες Επαρχίες (Κάτω Χώρες) παίρνουν τα ηνία του εμπορίου και  εξελίσσονται στο σημαντικότερο οικονομικό κέντρο της εποχής.
Καθώς οι μεσαιωνικές, κοινωνικές και οικονομικές δομές εγκαταλείπονται, το μεγάλο πολιτικό ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι μεγάλοι μονάρχες της Ευρώπης είναι ο καθορισμός της μορφής του κράτους, ενώ οι λαοί βρίσκονται σε αναταραχή προσπαθώντας να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους ενώπιον μίας νέας, αδιαμόρφωτης ακόμα κοινωνικής τάξης.

Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ

Άννα της Αυστρίας (Rubens,)
Τον δρόμο του απόλυτου μονάρχη της Ευρώπης, Λουδοβίκου ΙΔ, ετοίμασε ο Ιταλός καρδινάλιος Jules Mazarin, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα πρωθυπουργού το 1648, αμέσως μετά τον θάνατο του Riselieu. Στον θρόνο της Γαλλίας βρισκόταν η Άννα της Αυστρίας, μητέρα του πεντάχρονου, τότε, Λουδοβίκου. Η συνεργασία της βασίλισσας με τον καρδινάλιο ήταν τόσο στενή και τόσο αρμονική, που σύντομα κυκλοφόρησαν φήμες για μυστικό γάμο μεταξύ τους. 
Mazarin, (Bouchard)
Σε μία προσπάθεια να αυξήσει τα κρατικά έσοδα, ο Mazarin φορολόγησε τα ακίνητα που κατείχαν οι Παρισινοί έξω από τα τείχη της πόλης. Παράλληλα, μεταβίβασε τις αρμοδιότητες των βουλευτών σε δημόσια γραφεία που είχε δημιουργήσει για τον σκοπό αυτό. Η δυσαρέσκεια ήταν μεγάλη και οδήγησε στο κίνημα της Σφενδόνης (Le Fronde) που ξέσπασε το 1648 και βύθισε το Παρίσι σε έναν εμφύλιο σπαραγμό που κράτησε ως το 1653.
Ανάμεσα στα αιτήματα των εξεγερμένων μελών του κοινοβουλίου είναι η μείωση της δυσβάσταχτης φορολόγησης, η ενίσχυση του ρόλου του κοινοβουλίου, καθώς και η απαγόρευση φυλάκισης χωρίς δίκη. Η βασίλισσα και ο πρωθυπουργός προβαίνουν σε συλλήψεις των βασικών υποκινητών της εξέγερσης και οι ταραχές παίρνουν μεγαλύτερη έκταση.



Η επανάσταση της Σφενδόνης (Εθνική Βιβλιοθήκη, Παρίσι)

Ο Mazarin αντιλαμβάνεται το αδύναμο σημείο των επαναστατημένων και το χειρίζεται με τέχνη. Το 1651 υποχωρεί και αφήνει το ανομοιογενές πλήθος των επαναστατών χωρίς αντίπαλο, με αποτέλεσμα να αναδειχθούν οι διαφορές στα κίνητρα και στους στόχους. Οι αξιωματούχοι του κοινοβουλίου επιδιώκουν την αποδυνάμωση του μονάρχη προς όφελός τους, οι ευγενείς - αφέντες των επαρχιών διεκδικούν κρατικές θέσεις και οι οικονομικά εξαντλημένοι από τους φόρους φτωχοί έχουν μοιραστεί άλλοι στο πλευρό των πρώτων και άλλοι των δεύτερων. έτσι, το κίνημα αποτυγχάνει και το 1652 ο πρωθυπουργός επιστρέφει υπό τις επευφημίες των ταλαιπωρημένων Παρισινών. Ο θρόνος για τον "βασιλιά Ήλιο" έχει στερεωθεί και οι ευγενείς είχαν χάσει την τελευταία τους ευκαιρία.

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΗΛΙΟΣ ΑΝΑΤΕΛΛΕΙ

Λουδοβίκος ΙΔ΄ (Rigaud)
Ο Λουδοβίκος ανέλαβε πρωτοβουλία μετά τον θάνατο του Mazarin, το 1661, για να διαπιστώσει πως τα οικονομικά του κράτους ήταν σε απελπιστική κατάσταση. Από τις πρώτες ενέργειες ήταν η απομάκρυνση όσων ευγενών (ακόμα και συγγενών του) υπηρετούσαν σε κρατικές θέσεις. Στη θέση τους τοποθέτησε αναλώσιμους νεοανερχόμενους, στους οποίους μοίρασε τίτλους και ασκούσε πλήρη έλεγχο. Όλες οι εξουσίες συγκεντρώθηκαν στα χέρια του βασιλιά σε μία προσπάθεια να καταπολεμήσει την βαθιά ριζωμένη διαφθορά. Ο μονάρχης ήταν πάνω από το δίκαιο και το κράτος, δεν όφειλε να δίνει αναφορά σε κανέναν και ασκούσε εξουσία που του είχε παραχωρήσει ο Θεός.
Το μοντέλο της απόλυτης μοναρχίας θα αποτελέσει το πρότυπο που θα επιχειρήσουν να μιμηθούν και άλλοι ευρωπαίοι μονάρχες, σε μία εποχή συγκρούσεων μεταξύ των δυναστειών που διεκδικούν μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική δύναμη.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Jean Baptiste Colbert (Lefebre)
Στον αγώνα για την καταπολέμηση της διαφθοράς, το ισχυρό όπλο του βασιλιά ήταν Colbert, επικεφαλής της δημοσιονομικής πολιτικής από το 1665 ως το 1683. Η αρχή πάνω στην οποία ανέπτυξε το οικονομικό του πρόγραμμα ήταν "μεγαλύτερο κέρδος με μικρότερο κόστος". Βασίστηκε στην αποικιακή επέκταση και στην ανάπτυξη εντός της χώρας παραγωγικών μονάδων, κυρίως μεταποιητικών. Μεταξύ άλλων, το μερκαντιλιστικό αυτό μοντέλο προέβλεπε: 

1. Δημιουργία κρατικών μονάδων και μονοπωλίων
2. Επιχορηγήσεις και δάνεια
3. Φοροαπαλλαγές
4. Πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού από το εξωτερικό, όπως χαλκουργούς από τη Λιέγη και υφαντουργούς από τις Κάτω Χώρες.
5. Ενίσχυση του Εμπορικού Συμβουλίου και αυστηρότεροι έλεγχοι της ποιότητας των προϊόντων.
6. Αύξηση των τελωνειακών δασμών για τα εισαγόμενα προϊόντα.
7. Βελτίωση του οδικού δικτύου που συνδέεται με τα μεγάλα λιμάνια και κατασκευή διωρύγων (Τουλούζη και Ορλεάνη)
8. Ίδρυση μεγάλων εμπορικών εταιριών που ανταγωνίζονται τους καθιερωμένους εμπορικούς οίκους της Ολλανδίας και της Αγγλίας.


 Ο Λουδοβίκος και ο Colbert επισκέπτονται τον εργοστάσιο Cobelins
Ταπισερί του 1667 (Le Brun)
Τα επόμενα χρόνια, τα προϊόντα πολυτελείας που παράγονται στη Γαλλία κατακτούν όλον τον κόσμο. Τα υφαντά της εταιρίας Cobelins, που είναι πλέον ιδιοκτησία του βασιλείου, κοσμούν τους τοίχους και τα έπιπλα των αστών όλης της Ευρώπης. Νέες μονάδες ξεφυτρώνουν σε ολόκληρη τη χώρα, παράγοντας είδη πολυτελείας μοναδικής ομορφιάς.
Τεχνίτες από τη Βενετία κατασκευάζουν αριστουργήματα από γυαλί και Φλαμανδοί υφαντουργοί προσλαμβάνονται, ώστε τα υφάσματα να παράγονται εντός της χώρας. Διάσημα γίνονται και τα περίτεχνα κοσμήματα με πρώτες ύλες από τις αποικίες.




Ασημένιο Couvert. Γαλλία 1683 (Victoria and Albert Museum)
Πολυθρόνα με ταπετσαρία φλαμανδικού στυλ
1670
Παρά την ευρεία διάδοση των γαλλικών προϊόντων, το πρόγραμμα του Colbert δεν πέτυχε.
Κόσμημα με χρυσό και διαμάντια 1630
Η ανομοιογένεια των επαρχιών εντός του βασιλείου, η συντηρητική προσέγγιση του εμπορίου από τους μη ριψοκίνδυνους Γάλλους, η απειρία τους και τα αυστηρά μέτρα που επέβαλε το κράτος στις επιχειρήσεις οδήγησαν το εγχείρημα σε κατάρρευση. Ακόμα και οι μεγάλες εταιρίες (όπως η Γαλλικές Εταιρίες Ανατολικών και Δυτικών Ινδιών), που είχαν ως στόχο την εδραίωση των γαλλικών συμφερόντων στις αντίστοιχες αποικίες, δεν κατόρθωσαν να ανταγωνιστούν εκείνες των Ολλανδών και των Άγγλων.
Όσα χρήματα και αν έφερνε ο Colbert στα ταμεία του Κράτους, ο βασιλιάς τα ξόδευε στην ενίσχυση του στρατού και του ναυτικού, σε πολυτελή κάστρα και κήπους, σε έργα τέχνης και δραστηριότητες που του προσέδιδαν ακόμα μεγαλύτερη αίγλη.
Ακόμα χειρότερη θα γίνει η οικονομική κατάσταση, όταν ο Λουδοβίκος θα επιχειρήσει να εδραιώσει το μεγαλείο της Γαλλίας στην Ευρώπη διεξάγοντας εξοντωτικούς πολέμους.