Sic transit gloria mundi - (Έτσι περνάει η δόξα η κόσμου)
Ο Thomas Cole δημιούργησε μια σειρά από πέντε πίνακες σε διάστημα τριών ετών (1833-1836), αποτυπώνοντας στον καμβά τα στάδια των πολιτισμού στο διάβα της ιστορίας. Το ίδιο τοπίο παρουσιάζεται από διαφορετική οπτική γωνία, αναδιαμορφωμένο ανάλογα με τις αλλαγές που επισυμβαίνουν σε κάθε στάδιο, δημιουργώντας την ιστορία της ανόδου και της πτώσης μιας αυτοκρατορίας.
Η Άγρια Κατάσταση ( The Savage State)
Ο Cole επιλέγει να πρωτοεμφανίσει την πολιτεία μια συννεφιασμένη μέρα, ακριβώς στο πρώτο χάραγμα της μέρας. Ο πυρήνας της πολιτείας, στα δεξιά, είναι ένας καταυλισμός, που αχνοφαίνεται στο ημίφως και παραπέμπει στις ινδιάνικες κοινωνίες της Αμερικής. Στα αριστερά, ένας κυνηγός δρασκελίζει το μονοπάτι, καθώς ακολουθεί βιαστικά ένα ελάφι. Η μεγάλη έμφαση στις γραμμές των βράχων, η ολιγάριθμη κοινότητα και η σκοτεινιά, προκαλούν ένα αίσθημα αγριότητας και ανασφάλειας.
Η Αρκαδική ή Ποιμενική Κατάσταση (Arcadian or Pastoral State)
Πρόκειται για μια εξιδανικευμένη αρχαϊκή ελληνική κοινωνία.
Η οπτική γωνία έχει μετατοπιστεί αρκετά μέτρα πιο πίσω, δεξιότερα και λίγο πιο ψηλά. Μια ανοιξιάτικη μέρα στο ίδιο μέρος, αιώνες αργότερα η φύση έχει εξημερωθεί. Η άγρια βλάστηση έχει αντικατασταθεί από εκτάσεις έτοιμες να καλλιεργηθούν. Οι έντονες αντιθέσεις από την φωτοσκίαση έχουν υποχωρήσει και κυριαρχεί το πράσινο.
Η κινητικότητα είναι εντυπωσιακή: άνθρωποι παντού, οργώνουν, ταξιδεύουν με κανό, ναυπηγούν πλοιάρια, βόσκουν κοπάδια ή απλώς χορεύουν. Ένας ηλικιωμένος χαράζει γεωμετρικά σχέδια στο έδαφος, ενώ αριστερά, ένα αγόρι ζωγραφίζει στη γέφυρα τη μορφή μιας γυναίκας. Η κοινωνία αυτή βρίσκεται ήδη στον δρόμο της επιστήμης και της τέχνης. Ο μεγαλιθικός ναός στο βάθος με τους καπνούς, υποδηλώνει την τέλεση θυσιών και ο κομμένος κορμός ενός δέντρου, κάτω δεξιά, μας προετοιμάζει για την καταστροφή που έρχεται.
Η Ολοκλήρωση της Αυτοκρατορίας (The Consummation of Empire)
Τώρα, ο ζωγράφος «στέκεται» περίπου εκεί που στον πρώτο πίνακα υπήρχε ο καταυλισμός. Και οι δύο πλευρές του ποταμού είναι γεμάτες με μαρμάρινες κιονοστοιχίες, ενώ ο μεγαλιθικός ναός έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο θολωτό κτήριο δωρικού τύπου, που επιβάλλεται στο τοπίο. Οι παραστάσεις στα ανάγλυφα του κτηρίου έχουν ως θέμα το κυνήγι, που μας θυμίζει την άγρια ζωή του πρώτου πίνακα. Η μέρα είναι φωτεινή, καλοκαιρινή και ο ορίζοντας καθαρός.
Στις εκβολές του ποταμού δεσπόζουν δύο φάροι, και πάμπολλα πλοιάρια πλέουν προς τα ανοιχτά της θάλασσας, υποδηλώνοντας αυξημένη δραστηριότητα. Ένα χαρούμενο πλήθος στα μπαλκόνια παρακολουθεί την έλευση ενός βασιλιά ή νικηφόρου στρατάρχη, σε μια θριαμβευτική πομπή πάνω στη γέφυρα που ενώνει τις δύο όχθες. Σε πρώτο πλάνο, φρέσκο νερό αναβλύζει από ένα σιντριβάνι. Ο άνθρωπος έχει επιβληθεί πλήρως στο περιβάλλον. Η απεικόνιση είναι εμπνευσμένη από την ένδοξη εποχή της Ρώμης.
Η Καταστροφή της Αυτοκρατορίας (The Destruction of Empire)
Ο τέταρτος πίνακας μοιάζει πάρα πολύ με τον πρώτο, με τη διαφορά πως η οπτική γωνία έχει μετακινηθεί λίγο πιο πίσω και σχεδόν στο κέντρο του ποταμού. Η πόλη λεηλατείται βάναυσα, κατά τη διάρκεια μιας ισχυρής καταιγίδας. Οι εισβολείς πυρπολούν τα κτίρια, βιάζουν και σκοτώνουν τους κατοίκους. Η μεγάλη γέφυρα έχει καταστραφεί και το πρόχειρο κατασκεύασμα που την αντικατέστησε λυγίζει από το βάρος των στρατιωτών και των προσφύγων. Οι μαρμάρινες κολώνες έχουν αποκοπεί και σε πρώτο πλάνο, το άγαλμα ενός ήρωα έχει αποκεφαλιστεί βηματίζοντας πλέον προς ένα αβέβαιο μέλλον, όπως ακριβώς ο κυνηγός του πρώτου πίνακα. Η δράση που απεικονίζεται είναι, πιθανόν, εμπνευσμένη από τη λεηλασία της Ρώμης από τους Βανδάλους το 455.
Η Ερήμωση (Desolation)
Στον τελευταίο πίνακα, το τοπίο έχει αρχίσει να επιστρέφει στην άγρια κατάσταση από την οποία ξεκίνησε. Δεν υπάρχουν καθόλου άνθρωποι, παρά μόνο τα απομεινάρια των έργων τους, που ξεπροβάλλουν ανάμεσα στους θάμνους: οι κατεστραμμένοι φάροι, οι βάσεις της γέφυρας και κομμάτια από τις κολώνες. Η κολώνα μπροστά έχει μετατραπεί σε καταφύγιο των πουλιών και το ελάφι που υπήρξε το θήραμα του κυνηγού στον πρώτο πίνακα και μια πέτρινη μορφή στη ζωοφόρο του θολωτού κτηρίου στον τρίτο πίνακα, απολαμβάνει τώρα ελεύθερο το τοπίο.
Η εποχή της ερήμωσης αποτυπώνεται με τα μουντά χρώματα του ουρανού, την ώρα που το φεγγάρι ξεπροβάλλει ανάμεσα στα σύννεφα, σε αντίθεση με την πρωτόγονη εποχή που ήταν ντυμένη με τα απαλά χρώματα της χαραυγής. Η πορεία από την ανατολή του ήλιου ως την εμφάνιση της σελήνης ολοκληρώθηκε και αναμένει την επόμενη χαραυγή.
Ο Thomas Cole δημιούργησε μια σειρά από πέντε πίνακες σε διάστημα τριών ετών (1833-1836), αποτυπώνοντας στον καμβά τα στάδια των πολιτισμού στο διάβα της ιστορίας. Το ίδιο τοπίο παρουσιάζεται από διαφορετική οπτική γωνία, αναδιαμορφωμένο ανάλογα με τις αλλαγές που επισυμβαίνουν σε κάθε στάδιο, δημιουργώντας την ιστορία της ανόδου και της πτώσης μιας αυτοκρατορίας.
Η Άγρια Κατάσταση ( The Savage State)
Ο Cole επιλέγει να πρωτοεμφανίσει την πολιτεία μια συννεφιασμένη μέρα, ακριβώς στο πρώτο χάραγμα της μέρας. Ο πυρήνας της πολιτείας, στα δεξιά, είναι ένας καταυλισμός, που αχνοφαίνεται στο ημίφως και παραπέμπει στις ινδιάνικες κοινωνίες της Αμερικής. Στα αριστερά, ένας κυνηγός δρασκελίζει το μονοπάτι, καθώς ακολουθεί βιαστικά ένα ελάφι. Η μεγάλη έμφαση στις γραμμές των βράχων, η ολιγάριθμη κοινότητα και η σκοτεινιά, προκαλούν ένα αίσθημα αγριότητας και ανασφάλειας.
Η Αρκαδική ή Ποιμενική Κατάσταση (Arcadian or Pastoral State)Πρόκειται για μια εξιδανικευμένη αρχαϊκή ελληνική κοινωνία.
Η οπτική γωνία έχει μετατοπιστεί αρκετά μέτρα πιο πίσω, δεξιότερα και λίγο πιο ψηλά. Μια ανοιξιάτικη μέρα στο ίδιο μέρος, αιώνες αργότερα η φύση έχει εξημερωθεί. Η άγρια βλάστηση έχει αντικατασταθεί από εκτάσεις έτοιμες να καλλιεργηθούν. Οι έντονες αντιθέσεις από την φωτοσκίαση έχουν υποχωρήσει και κυριαρχεί το πράσινο.
Η κινητικότητα είναι εντυπωσιακή: άνθρωποι παντού, οργώνουν, ταξιδεύουν με κανό, ναυπηγούν πλοιάρια, βόσκουν κοπάδια ή απλώς χορεύουν. Ένας ηλικιωμένος χαράζει γεωμετρικά σχέδια στο έδαφος, ενώ αριστερά, ένα αγόρι ζωγραφίζει στη γέφυρα τη μορφή μιας γυναίκας. Η κοινωνία αυτή βρίσκεται ήδη στον δρόμο της επιστήμης και της τέχνης. Ο μεγαλιθικός ναός στο βάθος με τους καπνούς, υποδηλώνει την τέλεση θυσιών και ο κομμένος κορμός ενός δέντρου, κάτω δεξιά, μας προετοιμάζει για την καταστροφή που έρχεται.
Η Ολοκλήρωση της Αυτοκρατορίας (The Consummation of Empire)
Τώρα, ο ζωγράφος «στέκεται» περίπου εκεί που στον πρώτο πίνακα υπήρχε ο καταυλισμός. Και οι δύο πλευρές του ποταμού είναι γεμάτες με μαρμάρινες κιονοστοιχίες, ενώ ο μεγαλιθικός ναός έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο θολωτό κτήριο δωρικού τύπου, που επιβάλλεται στο τοπίο. Οι παραστάσεις στα ανάγλυφα του κτηρίου έχουν ως θέμα το κυνήγι, που μας θυμίζει την άγρια ζωή του πρώτου πίνακα. Η μέρα είναι φωτεινή, καλοκαιρινή και ο ορίζοντας καθαρός.
Στις εκβολές του ποταμού δεσπόζουν δύο φάροι, και πάμπολλα πλοιάρια πλέουν προς τα ανοιχτά της θάλασσας, υποδηλώνοντας αυξημένη δραστηριότητα. Ένα χαρούμενο πλήθος στα μπαλκόνια παρακολουθεί την έλευση ενός βασιλιά ή νικηφόρου στρατάρχη, σε μια θριαμβευτική πομπή πάνω στη γέφυρα που ενώνει τις δύο όχθες. Σε πρώτο πλάνο, φρέσκο νερό αναβλύζει από ένα σιντριβάνι. Ο άνθρωπος έχει επιβληθεί πλήρως στο περιβάλλον. Η απεικόνιση είναι εμπνευσμένη από την ένδοξη εποχή της Ρώμης.
Η Καταστροφή της Αυτοκρατορίας (The Destruction of Empire)
Ο τέταρτος πίνακας μοιάζει πάρα πολύ με τον πρώτο, με τη διαφορά πως η οπτική γωνία έχει μετακινηθεί λίγο πιο πίσω και σχεδόν στο κέντρο του ποταμού. Η πόλη λεηλατείται βάναυσα, κατά τη διάρκεια μιας ισχυρής καταιγίδας. Οι εισβολείς πυρπολούν τα κτίρια, βιάζουν και σκοτώνουν τους κατοίκους. Η μεγάλη γέφυρα έχει καταστραφεί και το πρόχειρο κατασκεύασμα που την αντικατέστησε λυγίζει από το βάρος των στρατιωτών και των προσφύγων. Οι μαρμάρινες κολώνες έχουν αποκοπεί και σε πρώτο πλάνο, το άγαλμα ενός ήρωα έχει αποκεφαλιστεί βηματίζοντας πλέον προς ένα αβέβαιο μέλλον, όπως ακριβώς ο κυνηγός του πρώτου πίνακα. Η δράση που απεικονίζεται είναι, πιθανόν, εμπνευσμένη από τη λεηλασία της Ρώμης από τους Βανδάλους το 455.
Η Ερήμωση (Desolation)
Στον τελευταίο πίνακα, το τοπίο έχει αρχίσει να επιστρέφει στην άγρια κατάσταση από την οποία ξεκίνησε. Δεν υπάρχουν καθόλου άνθρωποι, παρά μόνο τα απομεινάρια των έργων τους, που ξεπροβάλλουν ανάμεσα στους θάμνους: οι κατεστραμμένοι φάροι, οι βάσεις της γέφυρας και κομμάτια από τις κολώνες. Η κολώνα μπροστά έχει μετατραπεί σε καταφύγιο των πουλιών και το ελάφι που υπήρξε το θήραμα του κυνηγού στον πρώτο πίνακα και μια πέτρινη μορφή στη ζωοφόρο του θολωτού κτηρίου στον τρίτο πίνακα, απολαμβάνει τώρα ελεύθερο το τοπίο.
Η εποχή της ερήμωσης αποτυπώνεται με τα μουντά χρώματα του ουρανού, την ώρα που το φεγγάρι ξεπροβάλλει ανάμεσα στα σύννεφα, σε αντίθεση με την πρωτόγονη εποχή που ήταν ντυμένη με τα απαλά χρώματα της χαραυγής. Η πορεία από την ανατολή του ήλιου ως την εμφάνιση της σελήνης ολοκληρώθηκε και αναμένει την επόμενη χαραυγή.
