Τα σχολικά βιβλία του Μεσοπολέμου

Την περίοδο του Μεσοπολέμου στην Ελλάδα, η βασική εκπαίδευση διαρκεί έξι χρόνια και είναι υποχρεωτική. Όσοι μαθητές επιδιώκουν ανώτερες σπουδές, δίνουν εξετάσεις για να συνεχίσουν στο Γυμνάσιο ή στο πρακτικό Λύκειο (από το 1929). Οι υπόλοιποι σταματούν ή εισάγονται χωρίς εξετάσεις στις επαγγελματικές σχολές (εμπορικές, ναυτικές κ.τ.λ). Για τα κορίτσια, μετά από το Δημοτικό, υπήρχαν Γυμνάσια Θηλέων και στη συνέχεια Ανώτερα Παρθεναγωγεία.

Τα παρακάτω βιβλία μας δίνουν μία ιδέα για την ύλη που διδάσκονταν οι μαθητές στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο, από την εποχή της μικρασιατικής καταστροφής ως τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. 

1923 - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ της ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ για το Δημοτικό.

Αυτό που κάνει εντύπωση στην ύλη του βιβλίου είναι η συμπερίληψη όχι μόνο της Μ. Ασίας, αλλά και της Ανατολικής Θράκης, της Συρίας, της Παλαιστίνης στην επικράτεια της Μεγάλης Ελλάδος.

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η διάκριση ανάμεσα στην ελληνική και τη βουλγαρική και σερβική Μακεδονία, που ήδη ονομάζεται Βόρεια Μακεδονία.

1926 - ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ για την Β’ Δημοτικού.

Το δωρητήριο του Δ. Καμπούρογλου, όπου μία γριά δωρίζει το σπίτι της σε ένα φτωχό γειτονόπουλο. Η βιογραφία του Ιωάννη Βαρβάκη από τον Απ. Κουρτίδη. Η Σκλαβιά του Παύλου Νιρβάνα, όπου ένας παράξενος άνθρωπος αγοράζει μία καρδερίνα για να της χαρίσει την ελευθερία της. Κι ανάμεσα στα ποιήματα, ένα υπέροχο απόσπασμα από τον Τάφο του Κ. Παλαμά:

«Στο ταξίδι που σε πάει ο μαύρος καβαλάρης,

κοίταξε απ’ το χέρι του τίποτα να μην πάρεις…»

1929 - ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ  για την Γ’ Γυμνασίου.

Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει το ίδιο το βιβλίο, η Ψυχολογία είναι η επιστήμη που μελετά τα ψυχικά φαινόμενα, όπως είναι οι κρίσεις για πρόσωπα και πράξεις, η χαρά και η λύπη, η μνήμη κ.τ.λ.

Η θεωρία που αναπτύσσεται ακολουθεί την τριμερή διαίρεση της ψυχής σε Γνωστικό μέρος, Συναισθητικό και Βουλητικό.

Στο Γνωστικό περιλαμβάνονται τα αισθήματα (οι αισθήσεις) και η αντίληψη του περιβάλλοντος. Στο Συναισθητικό, τα συναισθήματα χωρισμένα σε κατηγορίες, όπως το αυτοσυναίσθημα, το συμπαθητικό συναίσθημα (ενσυναίσθηση), το ηθικό, το θρησκευτικό κ.ά. Το Βουλητικό αφορά τις ορμές και τις επιθυμίες, τις κλίσεις, τη βούληση και τη συνείδηση.

Ο πονηρός παπάς και ο ανόητος χωριάτης

Είναι μία ιστορία από αυτές που έλεγαν παλιά οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπροστά στο τζάκι. Ο πονηρός παπάς και ο ανόητος χωριάτης, που θα μπορούσε να είναι ο πονηρός πολιτικός και ο ανόητος ψηφοφόρος. Εκλογές έρχονται, ας έχουμε τον νου μας στους παπα-τζήδες.

«Σ’ ένα μικρό χωριό, ζούσε κάποτε ένας παπάς με την παπαδιά του και το μωρό τους. Ήταν πολύ φτωχοί και άλλη περιουσία δεν είχαν παρά ένα μικρό αμπελάκι, έναν γάιδαρο και ένα φλουρί που είχε απομείνει από την προίκα της παπαδιάς. Ο παπάς, δεν ήξερε πια τι να κάνει για να βγει από τη μιζέρια που τους έδερνε. Κοίταζε μια τον γάιδαρο, έπαιζε στο χέρι του το φλουρί, βημάτιζε πέρα-δώθε, και κάποια μέρα του ήρθε η φώτιση!

Άρχισε να κάνει βόλτες στο χωριό με τον γάιδαρό του περιμένοντας να φανεί ο κατάλληλος διαβάτης. Βλέπει έναν ξένο να πλησιάζει πάνω σε ένα άλογο. Μόλις πλησίασε αρκετά, ο παπάς κεντάει τα καπούλια του γαϊδάρου και αφήνει με τρόπο να πέσει κάτω το φλουρί. Το βλέπει ο καβαλάρης και μένει με το στόμα ανοιχτό. Αυτόν τον γάιδαρο που κάνει φλουριά έπρεπε να τον αποκτήσει.  Ζητά ει από τον παπά να τον αγοράσει, μα ο παπάς δεν τον πουλάει.

- Δεν θα’σαι καλά άνθρωπέ μου, του λέει. Τον γάιδαρο που μου κάνει φλουριά θα σου πουλήσω;

-Σου δίνω χίλια φλουριά, λέει ο ξένος.

- Όσα μου κάνει σε δέκα μέρες, δηλαδή; Πήγαινε άνθρωπέ μου!

- Να σου δώσω δύο χιλιάδες τότε... και παραπάνω…

Ο παπάς έκανε πως το σκέφτεται. Έτριψε το γένι του, κλώτσησε τις πέτρες, κοιτούσε επάνω, κοιτούσε κάτω…

- Χαλάλι σου, βρε. Θα σου τον δώσω για τόσα. Μα να ξέρεις, πως, αν θέλεις να σου κάνει φλουριά, πρέπει να τον κρατήσεις κλεισμένο στον στάβλο, χωρίς φαΐ και νερό και σε σαράντα μέρες, θα σου χει κάνει τόσα φλουριά, που δεν θα μπορείς να ανοίξεις μήτε την πόρτα του στάβλου.

Φεύγει ο αγοραστής περιχαρής, πάει στο χωριό του και κάνει όπως του είπε ο παπάς. Σε σαράντα μέρες, ανοίγει την πόρτα του στάβλου… δεν άνοιγε. Τρελάθηκε από τη χαρά του! «Τίγκα στα φλουριά θα είναι», σκέφτηκε. Σπάει την πόρτα και τι να δει; Ψόφιος, τουμπανιασμένος ο γάιδαρος και άλλο τίποτα! Έγινε έξαλλος και μια και δυό πάει να βρει τον παπά να του ζητήσει τα λεφτά του πίσω.

Εν τω μεταξύ ο παπάς, είχε κάνει το κουμάντο του, κι ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει τον θυμωμένο αγοραστή. Είχε πάρει δύο λαγούς, ολόιδιους, και δίνει τον ένα στην γυναίκα του να τον φυλάει.

- Αν έρθει εκείνος ο ξένος και με ζητήσει στείλε τον στο αμπέλι, εκεί θα τον περιμένω. Εσύ ετοίμασε ντολμάδες, πίτα, κανένα βραστό, κι ό, τι άλλο σκεφτείς. Και βάλε μια κόκκινη κορδέλα στον λαγό και δέσε τον στην κούνια του μωρού.

Έφυγε ο παπάς μαζί με τον δεύτερο λαγό για το αμπέλι, δεν άργησε να φανεί και ο εξαπατημένος.

- Ψόφησε ο γάιδαρος; κάνει έκπληκτος τάχα ο παπάς. Έλα Παναγία μου! Πώς τα κατάφερες βρε Χριστιανέ μου;

- Άστα αυτά κατεργάρη! Με γέλασες και κοίτα, γιατί παπάς ξε-παπάς, αν δεν μου δώσεις τα λεφτά μου θα σε ξεκάνω.

Ο παπάς σκαλίζει αμέριμνος το άροτρό του και του λέει με ψυχραιμία.

- Μην κάνεις έτσι, σε καλό σου. Κάτσε να κάμω τη δουλειά μου εδώ, και μετά πάμε στο σπίτι μου σαν άνθρωποι να το τακτοποιήσουμε το θέμα.

Πιάνει τον λαγό, που του έχει φορέσει μια κόκκινη κορδέλα στον λαιμό, και του λέει:

- Λαγέ, σύρε στο σπίτι να πεις της γυναίκας μου να φτιάξει καμιά πίτα, ντολμάδες και κανένα βραστό γιατί έχω μουσαφίρη. Εσύ, κάτσε εκεί και κούνα το μωρό να μένει ήσυχο.

Του δίνει μια στα πισινά, αρχίζει και τρέχει ο λαγός και ο μουσαφίρης κοιτά αποσβολωμένος.

Πέρασε η μέρα, πλησίαζε το βράδυ και ο παπάς με τον ξένο φτάνουν στο σπίτι.

Ο Καραθεοδωρή για την επιστήμη, την άγνοια και τον μαρξισμό.

Κάποτε ρώτησαν τον Καραθεοδωρή, ποιο οικονομικό μοντέλο θεωρεί το πιο σωστό κι εκείνος απάντησε:

«Κανένα δεν με ικανοποιεί. Απ’ όσα έτυχε να διαβάσω, διαπίστωσα πως η αναγνώριση υπερβολικής αρμοδιότητας στους οικονομολόγους είναι σφαλερή κατά τούτο: ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν βλέπουν παρά μία μόνο πλευρά του ζητήματος με μία ανεξήγητη επιμονή. Μιλούν για κρίση χρήματος, ως εάν το χρήμα ήταν μία αξία απόλυτη. Αλλά είναι;

Το χρήμα είναι σύμβολο, είναι κάτι που αντλεί αξία διότι θέλουν οι άνθρωποι να του δώσουν αξία, αυτό καθ’ εαυτό δεν έχει καμία απολύτως αξία. Πώς, λοιπόν, μπορεί να στηριχτεί σοβαρώς ότι η κρίση είναι οικονομική καθαρώς και όχι ψυχολογική;»

Ήταν και τότε εποχή μεγάλης οικονομικής κρίσης, τόσο μεγάλης που η ανθρωπότητα οδηγήθηκε και πάλι σε έναν μεγάλο πόλεμο, σε μία σφαγή χωρίς έλεος. Τι εννοούσε άραγε ο Καραθεοδωρή όταν μιλούσε για κρίση ψυχολογική; Πώς είχε διαμορφωθεί μία τέτοια ψυχολογική κατάσταση που οδήγησε για δεύτερη φορά σε παγκόσμιο πόλεμο;

Περισσότερα κείμενα για την εφαρμογή της φιλοσοφίας στον σύγχρονο βίο και για οτιδήποτε σχετίζεται με τον ελληνικό πολιτισμό από την αρχαιότητα ως σήμερα, θα βρείτε στο νέο μας site GRethexis.

Στόχος της νέας μας σελίδας είναι να εμπνεύσει κάθε άνθρωπο που αγαπά τη γνώση, είτε αυτός έχει αποκτήσει ακαδημαϊκή μόρφωση είτε όχι.
Η μέθεξις στην ελληνική σκέψη είναι ένα υπέροχο, διασκεδαστικό ταξίδι σ’ έναν γοητευτικό τόπο με άπειρες επιλογές. Εμείς σας τις παρουσιάζουμε κι εσείς διαλέγετε το μονοπάτι που σας ταιριάζει καλύτερα. Όλα τα μονοπάτια οδηγούν στη γνώση του εαυτού μας και του κόσμου που μας φιλοξενεί, ώστε να βελτιώσουμε την ικανότητά μας στη διαχείριση του βίου μας.

Αν σας αρέσει η νέα μας δουλειά, εγγραφείτε στο RSS ή ακολουθήστε μας στο facebook, για να ενημερώνεστε άμεσα για τις νέες μας δημοσιεύσεις.

Καλή ανάγνωση!

Οι αλλοδαποί της Αθήνας

Τότε, τα πράγματα ήταν αλλιώς. Αλλοδαποί δεν ήταν μόνο εκείνοι που έρχονταν από τις μακρινές, ξένες χώρες. Αλλοδαποί στην Αθήνα ήταν και οι Έλληνες των άλλων πόλεων. 

Στους κλασικούς χρόνους υπήρχαν πολλοί ξένοι που ζούσαν και εργάζονταν στην Αθήνα. Όλοι μπορούσαν να εργαστούν, να πλουτίσουν, να σταδιοδρομήσουν, αλλά παρέμειναν σε όλη τους τη ζωή μέτοικοι. Όπως ο διασημότερος λογογράφος των αθηναϊκών δικαστηρίων κι ένας πολύ γνωστός τότε τραγωδός. Αθηναίοι πολίτες έγιναν ελάχιστοι, όπως οι δύο τραπεζίτες που πριν πλουτίσουν ήταν δούλοι.

Διαβάστε τις ιστορίες τους στο GRethexis 

Για παρακολουθείτε τις δημοσιεύσεις μας στο GRethexis κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook 

Το όραμα του Θ. Κολοκοτρώνη για την απελευθερωμένη Ελλάδα

"Βλέπετε τούτον τον οντά; Είναι αστόλιστος, καθίσματα δεν έχει, οι τοίχοι είναι ξεροί, – τούτη είναι η Ελλάδα καθώς εμείς σας την παραδώσαμε, εμείς οι γέροι εις τους νέους. Εμείς εις τα 1821 εκαθαρίσαμεν τον τόπον, εκουβαλήσαμεν τα λιθάρια, εκτίσαμε την οικοδομήν. Εσείς θα ντύσετε τα γυμνά τείχη, θα φέρετε τις πολύτιμες ζωγραφιές, θα στήσετε τα όμορφα τραπέζια και τους καθρέφτες, τούτο θα κάμει η προκοπή σας και τα γράμματα..."

(Διαβάστε στο GRethexis ολόκληρη την ιστορία από τα Απομνημονεύματα του Θ. Κολοκοτρώνη.)

Χρόνια Πολλά, Ελλάδα! 

Όποιος θεωρεί ότι οι Δυτικοί συρρέουν στον Isil εξαιτίας του πολέμου στο Ιράκ είναι φαντασιόπληκτος

(Του Dr. Azeem Ibrahim)

Το Isil και η τζιχαντιστιστική του ιδεολογία εκμεταλλεύεται αποκλειστικά υποβόσκουσες συγκρούσεις και προσφέρουν μία θεωρία συνωμοσίας ως λύση: για τίποτα από αυτά δεν ευθύνεσαι εσύ.

Όταν οι ακραίοι ισλαμιστές διαπράττουν κάτι αποτρόπαιο, πολύ συχνά προσπαθούν να το νομιμοποιήσουν ως δικαιολογημένη αντίδραση στην εξωτερική πολιτική της Δύσης προς τον Μουσουλμανικό κόσμο. Η Δύση είναι ο εισβολέας στους «Μουσουλμανικούς τόπους», καταπιέζει τους Μουσουλμάνους, οπότε μία αντίδραση ανάλογης βιαιότητας είναι δίκαιη και σωστή.

Θα ξεκινήσω εκθέτοντας το προφανές: Η εξωτερική πολιτική της Δύσης στη Μέση Ανατολή υπήρξε υπερβολικά δυσλειτουργική και πολύ συχνά υπεύθυνη για τα καταστροφικά αποτελέσματα που ακολούθησαν. Ο πόλεμος του Ιράκ είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αλλά αυτό το θέμα ανάγεται έναν αιώνα πίσω. Ωστόσο, η εντύπωση πως άνθρωποι, τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στη Δύση, γίνονται ακραίοι του Ισλάμ αντιδρώντας στην παρέμβαση της Δύσης στον Μουσουλμανικό κόσμο είναι ανοησία.